Menntamál - 01.02.1975, Blaðsíða 17

er mín persónulega skoðun, og þar er ég sammála
John Holt, að ef við ætlum að ræða í alvöru um
VINNUSTAÐ TIL NÁMS getum við ekki lengur
talað um skóla heldur í mesta lagi frœðslumid-
stöðvar. Ef við viljum í alvöru skapa hverjum ein-
staklingi þjóðfélagsins þá aðstöðu sem hann þarfnast
til þess að þroskast alhliða sem manneskja, getum
við ekki á sama tíma talað um skólaskyldu og
námskrá (sbr. umræðurnar um andstæð hlutverk
skólans hér að framan). Að ætlast til þess að skólinn
(ef hann gegnir þeim andstæðu hlutverkum sem
honum hafa verið falin og miðað við núverandi
menntastefnu) sé það félagslega umhverfi sem
besta möguleika gefi einstaklingnum til að þroskast
alhliða — er að ætlast til þess sem aldrei getur
orðið. Miðað við núverandi menntastefnu (þ.e.a.s.
ríkjandi hugmynd um eðli greindar) sem liggur til
grundvallar skipulagi skólastarfsins, er ekki hægt
að búast við því að skólinn og þá sérstaklega
skólastofan sé það umhverfi sem í augum nemand-
ans krefst þess af honum að hann nýti hæfileika
sína til fullnustu. Umhverfi sem kallar á ævintýra-
þrá, nýjungagirni og sköpunargáfu hans.
Hættan við að senda herfylkingu sérfræðinga inn
í skólann (við núverandi aðstæður) er að eðlileg
viðbrögð nemanda við slæmu umhverfi verði tekin
sem vísbending um geðveilu, taugaveiklun eða
treggáfu. Þótt svo þeir litu skólakerfið gagnrýnum
augum er hætt við að þeir verði að styðjast við
ríkjandi „hugmyndafræði" við að fást við atferli
er talin væru brjóta í bága við ríkjandi hegðunar-
venjur. Vafalaust yrði hlutverk þeirra það helst að
aólaga fráviks hegðun (deviant behaviour) að
ríkjandi hegðunarnormum. Undir þessum kringum-
stæðum verður sú spurning áleitin hvort þeir geta
nokkuð annað gert en orðið þátttakendur í þeim
harmleik sem á sér stað í skólakerfinu.
í upphafi þessa erindis gat ég gagnrýni minnar
á verk John Holts. Nú í lokin hef ég gert grein
fyrir því að hve miklu leyti ég er honum sammála.
Hætt er við að mín túlkun á verkum John Holt
mótist töluvert af persónulegum skoðunum mínum
á skólakerfinu. Þess utan er sú mynd er ég hef
dregið upp af skoðunum hans fátækleg og ófull-
komin, enda tilgangurinn ekki sá að gera nákvæma
grein fyrir verkum John Holts heldur hvernig
skoðanir hans hafa breyst eftir því sem hann kynnt-
ist skólakerfinu betur, sem kennari og skólamaður.
Veki þessi grein mín einhvern til umhugsunar og
endurmats á viðhorfum sínum til skólamála afsakar
það fyrirhöfnina. Ég tel að umræður um skólamál
séu nauðsynlegar fyrst sú tröllatrú ríður enn húsum,
að próf séu mælikvarði alls og sá nemandi sem
„falli“ eða „skríði" á prófum sé í rauninni óalandi
og óferjandi í skólakerfinu.
HEIMILDA SKRÁ:
Goodman, Paul: Growing up Absurd. Problems of
Youth in the Organized Society. New York:
Vintage Books. 1960.
Gronlund, Norman E.: Gerð prófa (Þýð. Þuríður
J. Kristjánsdóttir). Reykjavík: Skólarannsóknir.
1970.
Holt, John: How Children Learn. Penguin Books
Ltd. 1972 A.
The Underachieving School. Penguin Books Ltd.
1972 B.
Freedom andBeyond. Penguin Books Ltd. 1972 C.
How Children Fail. Penguin Books Ltd. 1973.
Jónas Pálsson: „Skólinn og nemandinn“ Sam-
vinnan. Jan.-febr. 1972.
Utvarpserindi um Grunnskólann. Fjölritað hefti,
tekið saman í marz 1975.
2.X2=Z1X'2=8x,a= >6xa.= 2,2X2= 6>l,x2=I28x
MENNTAMÁL
15