Heima er bezt - 01.09.1977, Side 17

Svo segist þeim góða manni. En mikill fjári. Þetta
er þá líklega allt komið á kaf í sand, enda þótt kefjunin
virðist eiga við klappirnar, fremur en mæðgurnar. Þó
gæti verið að toppur nokkurra dætranna, eða kerlingar
sjálfrar, standi uppúr, og því þeim mun auðveldara að
ganga framhjá þeim ef „hringurinn er brotinn“.
Þá að spekúlera í hvort nýjasta tækni gæti orðið hér
til liðs, ss. innrauðar myndir, ef sandurinn yfir og um-
hverfis hálf- eða algrafnar vörður hitnaði meira en
þær, og litabreyting sæist? Eða þá hljóðbylgjurit? Nei,
sandurinn líklega of þéttur í sér fyrir hið síðara, og
hitabreyting of lítil fyrir hið fyrra. Nóg um það. Nú
tek eg mig til og les öll bindin ofan í kjöl. Viti menn,
hér eru þá fleiri lvsingar. sem matur er í. Pétur sýslu-
maður Þorsteinsson fer þennan hættulega „gagnveg“
Hannesar biskups, og fyrirhittir einn flokk af vörðum
hér um 10 á Sprengisandi hér um miðjum, og undrast
um grjótsmæð og -fæð á þeim stað. Eftir lýsingu á
Sandinum almennt, að sunnan, segir svo 2. bindi bl.
266-267:
„Á hér um miðjum sandinum fyrirhittum vér
einn flokk af hér um 10 vörðum, en annars var
mikið óvíða þeirra merki að sjá eður þau plátz
að finna, hvar grjót væri svo stórt, að vörður af
því hlaðnar yrði.“
Lýsing Péturs er frá ferð farinni 1776, en Eiríks frá
ferð 1740, svo vörðurnar eru þá ekki allar sandi orpn-
ar fyrir 201 ári.
Loks finn eg lýsingu í 3. bindi, sem Hjálmar Þor-
steinsson tekur upp í veglýsingu sína, bls. 172—3, og
er frá ferð um árið 1838 að norðan:
„Vestan undir Fjórðungsöldu eru tjarnir, og
fyrir vestan þær fer maður, rétt svo sér til tjarn-
anna... Svona er nú Fjórðungsalda farin fyrir,..“
Það er þá farið fyrir vestan Fjórðungsöldu töluvert,
og bollaleggingar mínar þá kanske ekki útí hött. En,
nú er hún Snorrabúð stekkur, og Fjórðungsvatn bara
tjarnir um 1838, og ekkert lekur út um gatið á tánni.
Svo vatnið hefur breyst að stærð á tiltölulega skömm-
um tíma, og gerir enn samkvæmt loftmyndunum, lík-
lega eftir snjóalagi frá ári til árs. Sláandi er að hvorki
vatnsins né öldunnar er getið í eldri lýsingunum. Styð-
ur það þá tilgátu að farið hafi verið framhjá því, all-
víða lykkju, en ekki stefnt á það, eða ölduna. Að ald-
an sé Háalda taldi eg ólíklegt, og með fundi mæðgn-
anna útilokað.
Gömul leið austan Fjórðungsöldu, sem Einar Brynj-
ólfsson fór í ágúst 1772, er hann fann Fjalla-Eyvind
og Höllu var einnig tekin til athugunar sem mögu-
leiki, sérstaklega fyrr á tímum er Ódáðahraunsleið kann
að hafa legið allmiklu sunnar, vegna smæðar Vatna-
jökuls, og þá jafnvel líklega Vonarskarð farið sem aðal-
leið. En eftir yfirflug þess svæðis, og í fullu samþykki
við álit Hallgríms Jónassonar, sem eg hitti að máli á
Útivist af tilviljun, var þeirri tillögu hafnað. En Hall-
grímur hughreysti mig jafnframt með því að stað-
hæfa, að hann gæti vel gengið um Sprengisand önnur
50 ár, og farið fram hjá Beinakerlingu, ef hann væri
ekki að leita hennar. Kannaðist hann við lýsingu Eiríks,
en Beinakerlingin hefði ekki vakið áhuga sinn sérstak-
lega.
Hafði eg ákveðið að skoða fyrst og leita á flugi, en
síðar á landi, svæði vestan Fjórðungsöldu, 5 km á
hlið, en fljúga fyrst lágflug alla leiðina milli grasa, frá
Biskupsþúfu til Kiðagils, til að kynnast leiðinni, ef veð-
ur leyfði. Hafði eg til þessa flugs fengið Jón E. B.
Guðmundsson, flugmeistara íslands í nákvæmnisflugi
og marklendingu, og lagði hann til KZ, TF—JON sína,
og kallar Klósettsetu. En það flygildi lendir á títu-
prjónshaus og tekur sig upp af kúaskán. Gætum við þá
sungið á langfluginu: Vanhússetu vildi eg gefa til,..
Eiríkur Magnússon hjá SÍS bauð mér sjálfan sig og
Bronkó-Brún sinn, fjallajálk, góðan á grjóti, en þóttist
þó sjálfur of ókunnugur á þessum slóðum til að verða
mér að gagni. En eg taldi það til bóta, við værum þá
báðir jafnvitlausir, og gæti hvorugur öðrum um kennt
ef ekkert fyndist. Vildi eg síst vera undir áhrifum og
leiðbeiningum „kunnugra“ manna, sem kynnu að eiga
erfitt með að taka viðmiðanir mínar og viðhorf til
greina, og kynnu því ef til vill að leiða mig „afvega“
af góðum ásetningi og einmitt vegna þekkingar sinnar
á svæðinu. Þetta segi eg þeim góðu fjallamönnum síst
til lasts, því að þeir hafa „gildar“ ástæður til sinna
skoðana, þar sem mínar „ástæður“ myndu virðast þeim
og öðrum fjarstæður einar. En Eiríkur minn var of
vammi firrtur, hvað kunnáttu snerti, til að láta sig slík
smáatriði, sem viðmiðanir út í bláinn nokkru skipta.
Heldur hlakkaði í honum að verða kannske heimsfræg-
ur Pancho þessa Don Quixote í slíku ævintýri. Ja. vind-
myllur á fleygiferð og beinakerlingar á bólakafi, þar
mátti ekki á milli sjá hvort betra væri.
Svo er lagt upp, þriðjudaginn 19. júlí, rétt fvrir há-
degi, því að í ýmsu var að sýslast og fyrirvari okkar
Eiríks nær enginn. Jón E. B. átti að koma einhvern
næstu daga þegar gæfi á klóið.
Við Eiríkur örkum svo upp á Sprengisand og erum
komnir á móts við Skrokköldu eða nokkru norðar
þegar Klósettsetan birtist úr norðri um 8 leytið. Lend-
ir Jón, eftir allglæfraleg köst og dýfur til og frá, rétt
hjá okkur í kvos á stærð við undirskál, í krossvindi.
Eins og að skella loki á klósettsetu. Kveðst hann ætla
til Sandbúða að hafa samband við veðurstofu um tal-
stöð þeirra, og mæta okkur síðan í Nýjadal.
Nú verður að gera innskot, sem kemur mjög við sögu,
þótt þess sé ekki getið áður. Eg hafði mælt vegalengd-
ir Eiríks Hafliðasonar fyrir hvern spöl þeirra 5 sem
hann gefur, og fundið þær of langar sem nemur 3—5
km á hvern spöl. Reiknaði eg með að hér hefði orðið
sálfræðileg strekking á vegalengdarbandinu, af mörg-
um ástæðum. Hjátrú á forynjur og útilegumenn, órti
vegna algerrar óvissu um að komast lífs af leiðina, æska
förumanns, sem var um tvítugt, fylgisveinn Jóns sýslu-
Herna er bezt 293