Heima er bezt - 01.09.1977, Blaðsíða 33

„Vilja fleiri segja álit sitt áður en ég kveð upp dóm-
inn?“ spurði konungur. Júlía prinsessa reis úr sæti sínu
og mælit:
„Yðar konunglega tign. Ég tek algjörlega í sama streng
og Bjarnharður prins, unnusti minn og tilvonandi eigin-
maður.
Það væri ekki í samræmi við þá réttsýni, sem dómar
vorir eru svo rómaðir fyrir, ef við nú níddumst á manni,
sem er miður sín af sorg og örvæntingu, sem stafar af
þeim hörmungum, sem hann hefur liðið, bæði andlega og
líkamlega. Eftir frásögn hans að dæma hafði hann unnið
sér það eitt til óhelgi að fara eftir þeirri rödd hjartans,
að trúlofast stúlku, sem hann unni. Ég vil taka mig og
prinsinn til samanburðar. Báðir eru þeir Bjarnharður
og fanginn Valdimar konungssynir og því jafnir að tign.
Ekki hefði yðar konunglega tign, Manfreð konungur,
látið varpa mér í fangelsi né heldur þeim manni, sem ég
hefði fest ást á, enda þótt hinn sami hefði verið fátækur
greifi í þessu víðlenda ríki yðar.
Ég vil stíga enn stærra spor en unnusti minn í þá átt
að biðja Valdimar prins griða. Ég legg það til, að fanginn
verði leiddur hingað inn aftur og honum birtur dómur
í málinu, að hann sé sýkn orðinn í máli þessu. Þætti
mér það og líklegt að þá greiddist úr þeirri sálarflækju,
sem nú þvingar hann og kvelur.
Eða, vorar konunglegu tignir, hvernig yrði okkur
innanbrjósts, ef Elísa unnusta hans kæmi í leitirnar síðar
meir,- en þá væri Valdimar prins horfinn af sjónarsvið-
inu?“
Júlía prinsessa settist.
„Vilja fleiri segja álit sitt?“ spurði konungur.
Einn aðalsmannann í r.'kisráði konungs reis á fætur
og tók til máls á þessa leið:
„Vor konunglega tign. Ég mæli fyrir mína hönd og
minna samstarfsmanna í ríkisráði yðar, þeirra, sem enn
hafa ekki látið álit sitt í ljós, er ég segi vilja okkar, þess-
ara þriggja, í máli fangans. Álit okkar fer mjög í sömu
átt og Bjarnharðar prins og Júlíu prinsessu. Má vera að
saga fangans hafi snortið viðkvæman streng í brjóstum
okkar allra. En sé svo, þá hljómar sá strengur þýtt og
unaðslega. Ég vil benda á, þvílíkur liðsmaður þessi mikli
maður verður málefnum vorum, ef hann mætti verða
læknaður af þeirri andlegu kröm, sem nú þjáir hann.“
Að svo mæltu settist ríkisráðsmaðurinn aftur í sæti sitt.
Konungur gaf varðmönnunum frammi við dyrnar merki
um að sækja fangann.
Bráðlega birtust varðmennirnir aftur í dyrum dóm-
salarins með fangann bundinn á milli sín. Hann var látinn
staðnæmast frammi fyrir hásæti konungs og standa þar
á sama stað og áður. Andlitið var eins og meitlað í stein,
engin svipbrigði sáust, en eldur augnanna var minni en
áður og speglaðist örvæntingin þar þögul ‘og myrk.
Koungur tók til máls á þessa leið:
„Valdimar konungssonur. Ég get ekki ávarpað þig með
föðumafni, því ég veit ekki hvers sonur þú ert né frá
hvaða ríki þú ert kominn. Þú stendur þarna með bundnar
hendur á bak aftur, fundinn sannur að þeirri sök að hafa
reynt til þess að ræna prinsessunni, ekki einu sinni
heldur tvisvar. Þetta liggur mjög ljóst fyrir. Það þarf
ei að ræða meir. Þú stendur hér og býst við dómsorði
j' máli þessu.
Mér og ríkisráði voru hefur komið saman um að kveða
engan dóm upp í málinu. Þess í stað ber mér sem æðsta
manni ráðsins að kunngera þér þann vilja vorn, að í
stað þess að kveða upp dauðadóm yfir þér, Valdimar
prins, þá höfum við áformað að hefja leit að Elísu unnustu
þinni í þeirri von, að hún finnist. Okkur grunar einnig,
að finnist hún og þið þannig getið sameinazt að nýju^ þá
muni losna um þá andlegu kreppu, sem nú þjáir þig og
kvelur. Þú mátt því líta svo á, að þú sért sýkn fundinn
af verknaði þessum.
Þetta er sagt hér í heyranda hljóði, þótt ekki verði fært
á málsskjöl eða bókfært. Ég og ríkisráð vort byggjum
sýknu þessa á þeim forsendum, að enda þótt þú sért
sekur fundinn um verknaðinn, þá hafir þú framið hann
í því sálarástandi, að þú varst ekki sjálfráður gerða þinna.
Saga þín bar vott um, að þú hefur liðið slíkar hörmungar,
að fátítt er. Það ber ekki að dæma þig fyrir það, þótt
hörmungar þessar yrðu þér til tjóns á sál og líkama.
Nú byrjar nýr kafli í lífi þínu, Valdimar prins. Myrkrið
er að baki. Vonin og ljósið framundan.
Hvað segir þú við þessu, Valdimar konungssonur?“
Er konungur hafði lokið máli sínu, reyndi fanginn að
taka til máls, en kom engu orði upp. Blik kom í augu
hans. Ekki brjálæðiseldur hins vitskerta manns, heldur
gleðileiftur sálar, sem er að eygja í fjarska takmark, sem
týnt var, ljós, sem álitið var, að væri slokknað með öllu.
Allt í einu slitnuðu böndin af höndum fangans. Her-
mennirnir hrukku frá honum. Bjarnharður prins stökk á
fætur.
„Setjist niður, herra prins,“ sagði Valdimar. „Ekkert
illt er mér í huga. Geðshræringin er að vísu jafnsterk
og áður, en nú eru það jákvæð öfl. sem ráða gerðum
mínum, í stað þeirra neikvæðu áður.
Satt er það. Ekki var ég sjálfum mér ráðandi, þegar
æðisköstin gripu mig. Þó held ég, að ég hafi ekkert níð-
ingsverk unnið um ævina, fyrst mér mistókst í bæði
skiptin að ræna prinsessunni.
Þó er mér nær að ætla, að ég hefði reynt til að verja
hana fyrir allri vansæmd, ef slíkt hefði átt fram við hana
að koma. En sem betur fór kom aldrei slíkt til. Tilræðið
misheppnaðist með öllu.
Það að heyra ykkur, konunglegu tignir, áforma að
skipuleggja leit að minni týndu unnustu og svala mínu
sorgmædda og hrellda hjarta á þann hátt, fyllir sál mína
gleði, sem ég ræð varla við. En mitt í þessari gleði minni
og fögnuði yfir því, hvernig málin hafa nú snúizt, finn
ég með viðbjóði til þess athæfis sem ég ætlaði að fremja.
Hvernig get ég búist við því, að nokkurt ykkar trúi
mér, hvað þá að þið getið treyst mér?“
Hér þagnaði Valdimar og tók sér málhvíld.
„Þó er það svo, að héðan í frá mun ég leggja líf mitt
í sölurnar, ef með þyrfti ykkar vegna. En auðvitað trúið
þið mér ekki.“
Konungur mælti: „Valdimar prins. Nú eruð þér frjáls
maður. Nú ávarpa ég yður samkvæmt því, sem hirðsiðir
vorir krefja að talað sé til tiginborinna frjálsra manna.
Jú, vissulega trúum við orðum yðar, Valdimar prins,
og treystum einnig. Komið hingað upp að hásætinu.
Þér slituð böndin af höndum yðar áðan með ofurafli
yðar. Réttið mér hönd yðar. Látum handtak vort votta
algjöra sátt á milli mín og yðar. Á milli yðar og allrar
konungsfjölskyldunnar.“
Valdimar prins rétti konungi höndina og mælti: „Ég
Heima er bezt 309