Heima er bezt - 01.08.1978, Page 9

JÓN KR. KRISTJÁNSSON, VlÐIVÖLLUM:
Stefán Kristjánsson
skógarvörður á Vöglum
— Fimmtíu ára minning —
„Öllum kemur elli á kné.
Auður er feigs manns hylur.
Falls er von af fomu tré
fari um skóginn bylur.
Ekkert flakti á þér laust,
enginn blettur gljúpur.
Skapið fast og höndin hraust,
hugurinn skýr og djúpur."
annig komst Friðgeir H. Berg rithöfundur að orði,
er hann frétti lát Stefáns Kristjánssonar skógar-
varðar á Vöglum, og þótti kunnugum mannlýs-
ingin sannmæli.
Liðin er hálf öld nú í vor frá andláti Stefáns. Þar sem
þessa sérstæða manns hefur hvergi verið minnst opinber-
lega, að talist geti, verður hér á eftir leitast við að gera
minningu hans nokkur skil.
Uppruni og æviferill
Stefán Kristjánsson fæddist á Mýri í Bárðardal 4. mars
1871. Faðir hans var Kristján Ingjaldsson Jónssonar, sem
kallaður var hinn „ríki“, Jónssonar Halldórssonar á Mýri,
sem Mýrarætt er jafnan rakin til. Höfðu því þrír forfeður
Kristjáns búið þar á undan honum, hver eftir annan,
langa ævi. Fyrri kona Kristjáns, móðir Stefáns, hét Helga
Stefánsdóttir, bónda á Kroppi í Eyjafirði og seinni konu
hans, Þórunnar Stefánsdóttur frá Guðrúnarstöðum.
Hálfbróðir Helgu af fyrra hjónabandi Stefáns á Kroppi
var Guðmundur faðir Stephans G. Stephanssonar, og al-
systur hans tvær voru einnig húsfreyjur í Bárðardal, þær
Guðný á Eyjadalsá og Sigurbjörg í Mjóadal, kona Jóns
Jónssonar frá Mýri. Leiddu þau tengsl til komu Stephans
G. og foreldra hans úr Skagafirði austur þangað og dvalar
þar í þrjú ár, áður en hann flutti til Vesturheims með
frændfólki sínu frá Mjóadal.
Þau Kristján Ingjaldsson og Helga eignuðust fimm
böm. Eitt þeirra höfðu þau misst, og hið síðasta, stúlka,
Helga að nafni, dó vikugömul og fór í sömu gröf og móðir
hennar á áliðnu sumri 1873. Drengirnir þrír, sem eftir
Ufðu, hétu: Ingólfur, átta ára; Kristján, fjögurra ára, og
Stefán, tveggja ára.
Kristbjörg Ingjaldsdóttir á Mýri, systir Kristjáns, var
þar heima, þá nýbúin að missa unnusta sinn skömmu fyrir
ákveðna giftingu þeirra. Gerðist hún nú bústýra bróður
síns og fósturmóðir bræðranna þriggja, er virtu hana og
elskuðu langa ævi. Þeir kölluðu hana „Systu“. Lengst
fylgdi hún yngsta bróðumum, Stefáni. Með þeim var
mikið ástríki til hinstu stundar. Hún dó á heimili hans og
konu hans á Vöglum 1917.
Árið 1879 fluttu þau systkinin, Kristján og Kristbjörg
með bræðurna þrjá frá Mýri að Hallgilsstöðum í
Fnjóskadal, og þar bjó Kristján til 1892, að hann fór að
Bakkaseli í sömu sveit. Sonur hans, Ingólfur, var þá
kvæntur og farinn að búa á móti honum á Hallgilsstöðum
og tók nú við jörð þeirri allri um skeið, en Kristján og
Stefán komnir að heiman til náms og starfa. — Á þessu
tímabili, árið 1884, hafði Kristján Ingjaldsson kvænst í
annað sinn, og gengið að eiga frændkonu sína, Kristjönu
Steinunni Árnadóttur frá Dæli. Hún var dótturdóttir
Áma Jónssonar frá Mýri, bróður Ingjaldar föður hans.
Böm þeirra hjóna urðu fimm: Leifur, lengi búsettur á
Akureyri; Karl á Belgsá, faðir Stefáns handritafræðings;
Helga, kona Arnórs Sigurjónssonar; Guðrún, fyrri kona
Sigurðar Jónssonar frá Brún, og Herdís, er fluttist ung til
Ameríku og giftishþar. Tveggja ára frænku sína, Mar-
grétu Magnúsdóttur, tóku þau Kristján og Kristjana í
fóstur í upphafi hjúskapar. Ólst hún upp með bömum
þeirra og var þeim sem eldri systir.
Þrátt fyrir örðugan fjárhag leituðu Hallgilsstaðabræður
allir sér nokkurrar menntunar. Ingólfur gekk í Möðru-
vallaskóla, en Kristján og síðar Stefán fóru að Hólum í tíð
Hermanns Jónassonar skólastjóra þar. Hann hafði verið
alinn upp hjá móðursystur sinni á Mýri og því nákominn
þeim bræðrum. Að loknu námi á Hólum 1892, var Stefán
þar lengur, á vegum Hermanns, bæði við fjárgæslu og þó
einkum aðdrætti til skólabúsins á hestum. Eftir dvölina
þar lagði Stefán leið sína til Vestfjarða 1895 á vegum
bræðra sinna, sem þangað voru fluttir og áttu þar merk
Heima er bezl 257