Heima er bezt - 01.08.1978, Qupperneq 29

LORELEI
(þýð. Steingríms Thorsteinssonar)
Ég veit ekki af hvers konar völdum
svo viknandi dapur ég er,
ein saga frá umliðnum öldum
fer ei úr huga mér.
Það húmar, og hljóðlega rennur
í hægviðri straumlygn Rín,
hinn ljósgullni bjargtindur brennur,
þar blíðust kvöldsól skín.
Þar efst situr ungmey á gnúpi
með andlitið töfrandi frítt,
og greiðir í glitklæða hjúpi
sitt gullhár furðu sítt.
Með gullkamb hún kembir sér lengi
og kveður með annarlegt slag,
svo voldugt að viðstenst engi,
sitt villta sorgarlag.
Og farmaður harmblíðu hrifinn
þá hlustar svo varúðin þver,
hann lítur ei löðrandi rifin,
en ljúft til hæða sér.
Um fleyið og farmann er haldið
að fljótsaldan hvolfdi þeim ströng.
Og því hefur Lorelei valdið
með leiðslu töfra söng.
LORELEI
(þýð. Magnúsar Ásgeirssonar)
Ég veit ei, hvað má því valda,
að verður svo þung min lund.
Eitt ævintýr horfinna alda
mig ásækir hverja stund.
Það kular og húmar að kveldi
og kyrrlát streymir Rín.
í aftansólar eldi
hinn efsti gnúpur skín.
Þar situr með seið undir hvarmi
ein sólfögur mær á brún.
Það glóa gulldjásn á barmi,
sitt gullhár kembir hún.
Hún gullnum kambi það greiðir
og gamlan syngur brag.
Og undra afli seiðir
hið angurblíða lag.
Og farmann á fleyi smáu
það fyllir trylltri þrá.
Hann sér ekki flúðirnar fláu,
hann fjallsgnúpinn mænir á.
Um farmanninn fer þeim sögum,
að færist hann bylgjunum í,
og með sínum ljúfu lögum
hún Lorelei olli því.
Grímur Thomsen var eitt þeirra góðskálda okkar sem
fékkst dálítið við ljóðaþýðingar. Hann þýddi ljóð þýskra,
enskra og Norðurlandaskálda auk slangurs af grískum
fomkvæðum. Ekki er að efa að Grímur hafi kunnað vel til
verka á þessu sviði þótt þýðingamar séu misjafnar að
gæðum eins og gengur. Hann var meðal brautryðjanda
íslenskrar bókmenntafræði og „fyrsti íslendingurinn sem
lagði sérstaka stund á sögu evrópskra samtímabókmennta
við Hafnarháskóla,“ eftir því sem hermt er eftir Andrési
Bjömssyni útvarpsstjóra sem löngum hefur haft dálæti á
skáldskap Gríms og þekkir vel lífsferil hans. Andrés hefur
m.a. þýtt og gefið út bók með ritgerðum Gríms um ís-
lenskar bókmenntir og heimsskoðun. Ritgerðir þessar
voru upphaflega ætlaðar erlendum mönnum til upplýs-
ingar og því ritaðar og fluttar á dönsku. Þýðing Andrésar
kom út árið 1975 og ég las hana mér til mikillar ánægju og
skilningsauka á þessu stórskáldi okkar. Andrés á miklar
þakkir skilið fyrir framtakið.
En þrátt fyrir elju Gríms við ljóðaþýðingar er mér nær
að halda að þær hafi ekki hlotið mikla útbreiðslu meðal
almennings. Kann þar margt hafa valdið en þó sennilega
það mest að þeim fylgdu ekki upplýsingar um þekkileg
lög.
Eins og ég sagði áðan þýddi Grímur grísk fomkvæði.
Mig langar til að bregða hér upp einni þessari þýðingu
hans, mest vegna þess að hana er hægt að syngja undir lagi
sem hvert mannsbarn þekkir: Hlíðin mín fríða. Ég tel víst
að ljóð þessi séu eftir grísku skáldkonuna Sappho (frb.
sapfo), a.m.k. bera þau nafn hennar.
Sappho þessi lifði sitt fegursta um 600 f. Krist á eyjunni
Lesbos sem er í Eyjahafinu nálægt Tyrklandsströndum.
Hún orti um ástir, vín og náttúruna, í fleiri en einum
skilningi þess orðs, eins og var tíska skálda á hennar dög-
um. Einnig er hún sögð hafa rekið eins konar kvennaskóla
þar sem hún kenndi ungum stúlkum háttvísi og leiðbeindi
þeim um skáldskap. Bragarháttur þessara ljóða er stund-
um kenndur við hana og nefndur „sapfískur" og er þeirrar
náttúru að ofangreint lag smellur við hann. Ættu lesendur
að leggja það á minnið.
SAPPHO
1
(Undir bragarhœtti frumkvœðisins)
Guða við yndi sælla jafnast sala’ að
sitja þér gagnvart og þig heyra tala
málrómi blíðum, brosið meðan skírum
birtir á hlýrum.
Framhald á bls. 283.
277