Heima er bezt - 01.08.1983, Blaðsíða 12

Magnús Bjarnason
Yfir Vaðlaheiði
í fyrsta sinn á bifreið
Þar sem nú eru rúm 50ár síðan fyrsta bílferðin var farin yfir
Vaðlaheiði, langar mig til að rifja hana upp.
Það var í júlí 1927 að við Georg Jónsson fórum að ræða
um það, hvort ekki væri möguleiki á því að komast á bíl yfir
Vaðlaheiði, í Vaglaskóg og austur í Ljósavatnsskarð. Við
vorum eitthvað að dytta að bílum okkar þennan dag, en
hvorugur bíllinn var í því lagi sem æskilegt var til lengri
ferðar. Tilefni þessara þanka okkar var lagning Vaðla-
heiðarvegarins og var hann kominn út hjá Veigastöðum, en
gamli vegurinn lá þar skammt ofar í heiðinni.
Frá gönguferðum okkar í Vaglaskóg mundum við eftir
götutroðningum frá Veigastöðum upp á gamla veginn. Ef
hægt væri að komast þarna á milli veganna á bíl, væru líkur
á að komast mætti yfir heiðina á gamla veginum.
Hugmyndin var að fara næsta dag á mínum bíl, sem var
fólksbíll, en Georg átti léttan vörubíl. Ákváðum við að fara
strax á hans bíl yfir að Veigastöðum og skoða troðninginn á
milli veganna. Blíðviðri var þennan dag og ekki orðið áliðið
dags er við höfðum athugað vegarspottann, svo við töldum
réttast að gera tilraun til að komast upp á gamla veginn á
bílnum.
Ókum við því af stað, en ekki vorum við komnir langt,
þegar beygja þurfti fyrir melbarð, en þá kom í ljós að hægra
afturhjólið hlaut að fara út af troðningnum, ef haldið væri
áfram. Til baka var heldur ekki hægt að fara, því þá hefði
hægra framhjólið farið út af, en djúpt gil var þar niður að
læk. Ekki leist okkur á að setjast þarna að ráðalausir, enda
ýmsu vanir á þeim árum í bílferðum á vegleysum.
Bíllinn var með breiðum hliðarborðum á pallinum.
Losuðum við þau og lögðum á jörðina framan við aftur-
hjólin. Ók Georg svo bílnum upp á borðin það langt að
aftara borðið losnaði undan hjólunum. Stóð ég niðri í
brekkunni og færði borðin hvert fram fyrir annað eftir því
sem bíllinn mjakaðist áfram, það var um 3ja metra kafli,
þar til hjólið náði fastri jörð aftur. Þetta var varasamur
akstur, því ekki mátti færa bílinn nema ca. 30 sm. í einu,
annars hefði hann hrapað niður í gilið og vorum við því
báðir í talsverðri hættu.
Eftir þetta gekk sæmilega að komast upp á gamla veginn
og kom okkur saman um að reyna að halda áfram. Gekk það
sæmilega þangað til gangsetningarsveif vélarinnar rakst í
klöpp, og brotnaði handfangið af. Vorum við þá komnir
ofarlega í heiðina. Var þetta mjög bagalegt fyrir okkur, þar
eð rafgeymir bílsins var heima í hleðslu og því aðeins hægt
að koma vélinni í gang með sveifinni á magnetunni, en í þá
daga var sveifin föst í grind bílsins.
Vegurinn upp heiðina var talsvert brattur og afar grýttur,
margir jarðfastir steinar sem erfitt var að koma bílnum yfir
þá. Þegar komið var upp á háheiðina, var vegurinn sæmi-
legur niður að brekkunum fyrir ofan bæinn Skóga, þar
voru snarbrattar brekkur og vegurinn í ótal sneiðingum.
Við stönsuðum nú og var ákveðið að ég gengi á undan
niður brekkurnar og athugaði brattann á veginum og
beygjur í sneiðingunum og benti Georg á hvort ég teldi
óhætt að halda áfram, með tilliti til bakaleiðarinnar. En
bíllinn kom alltaf á hæla mér svo mín athugun kom ekki að
neinu gagni. Ég settist því aftur upp í bílinn og nú ókum við
sem leið liggur yfir Fnjóskárbrú og inn í Vaglaskóg. Við
höfðum skamma viðdvöl í skóginum, en ókum svo austur
að Hálsi og snérum þar við og héldum áleiðis heim. Allt
gekk vel að brekkunum fyrir ofan Skóga. Vél bílsins var
orðin mjög heit, bæði kælivatn og smurning og bremsurnar
orðnar æði slappar. í brekkubeygjunum stöðvaðist vélin
nokkrum sinnum, bremsunum lítt treystandi og mjög erfitt
að snúa bílnum í gang, þar sem aðeins var um legg sveif-
arinnar að ræða. Var því ákveðið að skilja bílinn eftir og
ganga heim, en útbúa okkur betur næsta dag til að sækja
hann.
Daginn eftir ókum við aftur að Veigastöðum, þar feng-
um við 4 af vegavinnumönnunum til að bera rafgeyminn
austur og hjálpa til við bílinn ef með þyrfti. Þegar að bíln-
um kom settum við rafgeyminn á sinn stað, bílnum var
startað og gekk honum vel upp brekkurnar, en við gengum
á eftir og vorum til tals ef eitthvað bæri út af. Fórum við
síðan upp í bílinn og gekk allt sæmilega yfir heiðina og
niður að Veigastöðum. Vegaverkstjórinn hafði látið lag-
færa veginn lítilsháttar í melbarðinu, sem áður var minnst
á. Við þökkuðum honum og mönnum hans alla hjálpina,
og héldum heimleiðis.
Mun þetta vera fyrsta og síðasta ferðin, sem farin var á
bíl eftir gamla veginum, vestan í Vaðlaheiðinni, en árið
eftir komst nýi vegurinn út á Svalbarðseyrarveginn og
opnaðist þá bílfær vegur í Vaglaskóg og austur að Skjálf-
andafljóti.
244 Heima er bezt