Heima er bezt - 01.07.1985, Blaðsíða 38

Margréti fannst stafa sérstaklega góðum áhrifum frá
þessum álfum þarna við lækinn. Segir hún að sé mikið af
þeim „þarnaí heiðinni“,
, ,og finnst mér alltaf þegar gróðursett eru þar tré, að þá sé verið
að hlynna að þessum dularverum. “
Auk þess sá Margrét ýmsar aðrar gerðir af smávöxnum
álfum, sem ekki geta talizt til þessa flokks.
Dvergar eru að flestra áliti líkir búálfum, og svipaðir að
stærð eða heldur stærri, og oftast taldir skegglausir. Þeir
búa í steinum er oft nefnast dvergasteinar, og líklega einnig
í klettum. Þeir eru sérstaklega þekktir fyrir auðæfi sín í dýr-
um málmum, og taldir listasmiðir. Reyndar fer ekki mörg-
um sögum af dvergum hér á landi, þótt dvergasteinar séu
allvíða, en í goðsögnum vorum og fornaldarsögum gegna
þeir afar þýðingarmiklu hlutverki. (Sbr. einnig inngang
greinarinnar).
LOKAORÐ.
Þótt búálfatrúin sé ung á íslandi, er hún engan veginn
ómerkur þáttur í þjóðtrúarheimi okkar, og kæmi mér ekki
á óvart þótt hún væri nú meðal þess almennasta og vinsæl-
asta á þessu sviði menningarlífsins. Eins og löngum áður
eru það samt konurnar, sem helzt verða varar við þessi fyr-
irbæri, og taka þau alvarlega, enda eru þær mun meira
bundnar heimilum en karlar. Þó á þetta kannske ekki síður
við um börnin, því bæði eru þau að jafnaði dulskyggnari
en fullorðið fólk, og hafa meiri hæfileika til ímyndunar og
innsæis. Hefi ég heyrt nokkur dæmi þess að börn hafa
talað, og jafnvel sýnzt leika sér, við einhverjar litlar dular-
verur í húsum, og hafa jafnvel gefið þeim sérstök gælu-
nöfn. Gætu það vel hafa verið búálfar.
Þá hafa búálfarnir einnig verið vinsælt söguefni, hjá ýms-
um barnabókahöfundum, og er skemmst að minnast bók-
arinnar ,,Búálfarnir“, eftir Valdísi Óskarsdóttur, er út
kom hjá Erni og Örlygi árið 1979. í slíkum bókum er þó að
jafnaði lítið tillit tekið til dulrænnar reynslu eða þjóðtrúar-
hefðar.
Eins og að framan var getið, eru furðu fáar sögur til
skráðar af búálfum hér á landi, og í þjóðsögum nánast
engin. Það er því mikilvægt að menn haldi slíkri reynslu til
haga, og skrifi hjá sér frásagnir sem þeir heyra um þetta
efni. Vona ég að þetta greinarkorn verði til að vekja menn
til umhugsunar um þessar góðviljuðu sambýlisverur okkar
og hlutverk þeirra á heimilunum.
(• Ivolen
Helztu heimildir:
Björn Blöndal: Sagnir ogsögur. Rvík 1980.
Eiríkur Sigurðsson: Skyggna konan I. Rvík 1960.
Hafsteinn Björnsson: Sögur úr safni Hafsteins miðils. Rvík
1972.
Jónas Þorbergsson: Líf er að loknu þessu. Hafnarf. 1962.
Leitið og þér munuð finna. Afmæliskveðjur til Hafsteins
Björnssonar. Hafnarf. 1965.
Gylfi Gröndal: Við Þórbergur. Margrét Jónsdóttir segir frá.
Rvík 1984.
Oddbjörg Sigfúsdóttir: Bréf.
Sigfús Sigfússon: íslenzkar þjóðsögur og sagnir, 3. bindi
Seyðisf. 1925.
Briggs, K.M.: The English Fairies. Folklore, 68. árg. 1957.
Folketru. Norsk Bondekultur.
Folketro. Nordisk Kultur 19. bindi. 1935.
Jan. 1985.
Vonandi setjast nú einhverjir niður og
skrifa frásagnir um búálfana af eigin reynslu
eða annarra sem þeir þekkja. Allt slíkt efrii
verður með þökkum þegið, eins stuttar at-
hugasemdir sem lengri lýsingar eða grein-
ar.
HEB mun gjarnan taka slíkar frásagnir
til birtingar ef menn vilja leyfa það, og öllu
aðsendu efni verður haldið vel til haga.
262 Heima er bezt