Heima er bezt - 01.07.1985, Blaðsíða 45

Trúlofunarferðin 1920 frá Blönduósi
til Austfjarða tók snöggan endi á
Sauðárkróki. Söguhetjan þoldi ekki
lengri sjóferð að sinni . . .
Hjónin Ragnhildur Þórarinsdóttir
og Bjarni Ó. Frímannsson.
nú á lífi Jón og Steinunn. Öll voru þessi systkini myndar-
fólk og báru foreldrum sínum vel vitni um erfðirnar. Það
sagði mér gamall sveitungi þeirra Jórvíkurhjóna, að Þór-
arinn hefði verið prýðilega greindur félagsmálamaður, en
ekki mikill búmaður. Guðrún aftur á móti búkona mikil.
Bæði voru þau fríðleiks- og myndarmanneskjur, það sá ég
sjálfur, og gekk það í arf til barna þeirra með fleiri hæfi-
leikum foreldranna.
Auk menningaráhrifa frá foreldrunum og leikja og
samneytis við systkinin er öll dvöldu heima æskuárin, naut
hún venjulegrar barnaskólafræðslu samkvæmt fræðslu-
lögunum frá 1907, sem var farskóli og stundum heima í
Jórvík. Nokkra smátíma að vetrum til, eftir fermingu,
dvaldi hún sér til forfrömunar sem kallað var á Seyðisfirði
hjá uppeldisbróður Guðrúnar móður sinnar, Jóni Jónssyni
bónda að Firði við Seyðisfjörð og konu hans, Halldóru að
nafni, að mig minnir. Var þetta Fjarðarheimili rómað fyrir
myndarskap. Jón í Firði aðalmaður og nánast hægri hönd
Stefáns Th. Jónssonar, sem rak þar á Seyðisfirði verslun og
mikla drift á þessum árum, sem voru miklir uppgangstím-
ar, ekki síst við Austfirði.
Húnvetningurinn Erlendur Björnsson Eysteinssonar,
bæjarfógeti á Seyðisfirði á fyrir konu Katrínu, dóttur Jóns í
Firði.
Haustið 1919, þá nítján ára gömul, hleypir Ragnhildur
svo heimdraganum frá foreldrahúsum, og þó trúlega hafi
það ekki verið ætlunin, þá í byrjun, réðist það þó svo, að
hún átti ekki afturkvæmt þangað til dvalar. Kom þar að-
eins einu sinni eftir þessa burtferð. Vík ég að því síðar.
Ferð hennar að heiman var heitið til Húnaþings, þar sem
hún innritaðist og dvaldi á Húsmæðraskólanum á
Blönduósi veturinn 1919-20.
Og nú fara senn hvað líður að gerast afdrifaríkir hlutir í
ævi þessarar ungu heimasætu frá Austurlandi!
Þó ekki sé beint líklegt að það hafi sérstaklega vakað
fyrir hinum víðsýnu forgöngumönnum að stofnun
Kvennaskólans, sem þegar hér var komið hafði starfað með
sóma í áratugi, að þar með væri sett upp eins konar veiði-
stöð eða hjúskaparmiðlun fyrir húnvetnsk bændaefni, þá
fór það þó svo, að fjölmargar aðkomudömur festu ráð sitt í
héraðinu, báðum málsaðilum sjálfsagt til farsældar í flest-
um tilfellum og héraðinu stórlega til öryggis og sjálfs-
bjargar. En vafalaust hefur héraðið orðið að láta eitthvað af
sínum blómarósum á móti, þótt engir gagnkvæmir samn-
ingar héraða á milli fjölluðu um það, líkt og umtöluð fisk-
veiðiréttindi þjóða á milli. Hér fékk hið frjálsa framtak,
hæfni og gifta að njóta sín.
Allt hefur sinn aðdraganda og umþóttunartíma, svo var
einnig hér í þessum Ragnhildarmálum.
Kvennaskólaball var haldið um veturinn, má vera að
þau hafi verið tvö, svo héldum við félagar Vorboðans,
ungmennafélagsins okkar í Langadalnum, eitt ball, þar
sem ég, formaður félagsins, mun hafa haft nokkra umsjón
með, m.a. útvegað skemmtikrafta, þar með „músik“ fyrir
dansinum, þó hún væri ekki eins voldug né spennandi svo
sem nú tíðkast eða neinn „Aratungusveitaballsbragur“ þar
á, sem sýnt var í sjónvarpi nú fyrir nokkrum kvöldum og
sem sýnt var að ætla mátti sem almenn upplýsing um
svipmót skemmtanalífs þjóðarinnar nú til dags, því ekki
ætla ég þeim sjónvarpsmönnum að reikna með því að
sveitirnar sitji einar að svona mannfagnaði, heldur hafi um
bögubósahátt hjá þeim sjónvarpsmönnum að ræða að
auglýsa þennan dagskrárlið sem „sveitaball.“
Dettur mér í hug í þessu sambandi, úr því ég nefndi
veiðar sem líkingu um þessa hluti, önnur líking: ofveiði
ungfisksins á miðunum, sem allir viðurkenna þó að þurfi að
vernda, en í þessu dæmi jafnt bæði kynin, enda fer vel á því
á jafnréttistímum; veiðarfærin eru augljóslega sefjandi
„músik“ og hávaði, með rækilegum stuðningi Bakkusar.
Þetta hvorugt var til staðar á danssamkomum gamla tím-
ans, þá var miklu meiri varfæmi og yfirvegun viðhöfð, þó
styrkleiki mannlegra hvata hafi verið svipaður þá og nú.
Það voru ekki nema hinir mestu fullhugar, eða hreint og
beint glannamenni, sem leyfðu sér að vanga dömu, hvað þá
að dömurnar sýndu framtak í slíku gagnvart herranum.
Hitt gat ekki valdið hneyksli og varla umtali, þótt tuttugu
og þriggja ára gamall vinnumaður föður síns hefði tillögu-
rétt um hver kaupakona yrði ráðin það sumarið og fengi þá
tillögu samþykkta af föður sínum.
Fór því Ragnhildur að Hvammi vorið 1920 sem kaupa-
kona. Var þar með stórt spor stigið til þess sem verða vildi
að ráði forsjónarinnar. Leið svo fram tíminn, vorið og langt
fram á heyskapartímann, að ekkert sérstakt gjörðist, hvorki
munnlega né verklega. Hvað undirvitúnd okkar beggja
hefur aðhafst þennan tíma verður ekki fullyrt um, en trú-
lega hefur það verið jákvætt hjá hvoru fyrir sig. Ekki verður
sagt, að flanað hafi verið að hlutunum, enda ekki um neina
krakka að ræða í þessu sambandi, og sýndumst við hafa
haft í heiðri spakmælið: „Það skal vel vanda, sem lengi á að
Heima er bezt 269