Æskan - 01.02.1973, Blaðsíða 5

tyrir sér stórkostlegt verkefni, en þau voru staðráðin I því
a® 'eiða það til fullkomins sigurs að lokum. i júlímánuði
Þetta sama ár gátu þau skýrt frá því, að f bikblöndunni væri
ekki um að ræða aðeins eitt, heldur tvö geislavirk vrum-
efni.
Marie Curie nefndi annað þeirra ,,polonium“ eftir föður-
landi sinu Póllandi. Hið síðara og margfalt mikilvægara var
nefnt „radíurn" eftir latnesku orði, sem þýðir „útgeislun".
Það hefur rúmlega milljónfalt sterkari geislun heldur en
Uraníum! Ásamt Becquerel voru Curie-hjónum veitt Nobels-
verðlaunln fyrir óþreytandi rannsóknarstörf þeirra og stór-
kostlega uppgötvun — og nú gátu þau greitt þær skuldir,
sem þau voru þúin að safna við rannsóknir slnar.
Þó að þeim væri nú Ijóst, að frumefnið radlum væri til
l'Óu enn fjögur ár þar til tekizt hafði að vinna nokkur korn
af hreinu radíumsalti. Fram að þeim tíma höfðu Curie-
Þjónin mokað, brætt, soðið og síað átta tonn af óhreinni
hikleðju! Þetta radíumsalt voru örsmáir hvitir kristallar, sem
lýstu | dimmu. Curie-hjónin uppgötvuðu einnig, að það
Var ekkl hættulaust að vinna við þá. Örsmár kristall gat
valdið húðbruna og alvarlegum sárum, þótt hann væri byrgð-
Ur i málmhylki. Eftlr að þau fóru að vinna við kristallana
voru þau bæði með sár og rispur á höndunum. Sú stað-
reynd, að radíumgeislarnir gætu drepið frumur í lifandi
holdi varð einnig mikilvæg uppgötvun. Læknar og víslnda-
menn lyfjafræðinnar fundu fljótlega, að hægt væri að drepa
meö þeim hnúta í vefjum sem mynduðust af krabbameinl.
Nú kepptust Curie-hjónin meira en nokkru sinni fyrr við
hlraunir sínar að framleiða hreint radíum. En Pierre Curie
át,i ekki eftir að lifa það að sjá fullkominn árangur þessa
samstarfs þeirra. Hann lézt árið 1906 af völdum umferðar-
s,yss. Eftir að Marie hafði náð sér eftir þá sorg, sem þetta
Þörmulega áfall var hennl, sneri hún sér aftur að rann-
sóknarstörfum sfnum! Háskólastjórnin braut allar venjur
Ím
Án starfs Curie-hjónanna væri sennilega ekki hægt í dag að
me®höndla margvislega sjúkdóma, sem radium-geislun er
nú notuð til.
Marie Curie var fyrsta konan, sem kenndi við hinn fræga
Sorbonne háskóia í Paris. Hún hóf fyrsta fyrirlestur sinn
nákvæmlega á sama stað, sem maður hennar Pierre Curie
hafði flutt sina fyrirlestra.
og reglur og bauð henni að taka við starfi manns hennar
sem prófessor i eðlisfræði við háskólann, og varð hún
fyrsta kona, sem hlaut slikt embætti i Frakklandi. Tveimur
árum slðar tókst hennl loks að framleiða hellt gramm af
hreinu radíum. Fyrir þetta vísindalega afrek voru henni
veitt Nobelsverðlaunin öðru sinni.
Marie Curie hefði nú getað selt þetta eina gramm af
radíum fyrir 150,000 dollara, en hún hafnaði því. „Radium
er hjálparmeðal miskunnsemi," sagði hún, „og það tilheyr-
Ir öllu mannkyninu."
Hinu fórnfúsa og óþreytandi starfi, dugnaði og hugrekki
þessarar framúrskarandi konu geta þúsundir krabbameins-
sjúkra þakkað, að þeir hafa fengið heilsu sína að nýju eða
árangursríka meðhöndlun sjúkdómsins.
Uppgötvun Becquerels og Curie-hjónanna á gelslavirkni
átti einnig eftir að hafa í för með sér vlðtækari þróun
kjarnarannsókna og vinnsla kjarnorkunnar hefðl ekki verið
möguleg án vlnnu þeirra og uppgötvana.