Valsblaðið - 24.12.1966, Page 29

VALUR
27
Hin athafnasama stjórn Vals 1928, á „viðreisnartímum“ félagsins, undir forustu
Jóns Sigurössonar. Á myndinni eru t. v.: Pétur Kristinsson, Guðmundur H. Péturs-
son, þjálfari, Jón Sigurðsson, Axel Gunnarsson, Halldór Árnason og Ólafur Sig-
urðsson.
berklum, en aðeins er vitað um fá
slík dæmi í veröldinni.
Rannsóknum þessum er annars
lýst í doktorsritgjörð minni, sem
ég varði í Kaupmannahafnar-há-
skóla 20. marz 1945, daginn áður
en Englendingar gerðu loftárásina
frægu á Gestapo-miðstöð Þjóð-
verja í Shell-húsinu í hjarta
Kaupm.hafnar. Við hjónin vorum
þarna nærstödd og urðum aðsjá-
endur að hluta af þessum hildar-
leik.
Kl.vrkvað laiul í íí lau^a vi'lur.
Hvaö vilt þú segja okkur um
hernám ÞjóSverja í Danmörku?
Menn halda hér, að Danir hafi
gert meira úr erfiðleikum og
raunum í sambandi við hernámið,
en efni stóðu til, en þessu vil ég
mótmæla.
Það veit enginn nema sá sem
reynt hefur. Handtökur og líflát
voru tíð, og þeir voru ábyggilega
margir, sem stöðugt voru kvíðafull-
ir sjálfs síns vegna eða ástvina
sinna. Bara það að búa við myrkv-
un, allan þennan tíma mega ekki
láta ljósglætu sjást út um glugga,
mega ekki hafa vasaljós á gangi
nema skyggð, þannig að þau lýsi
aðeins niður á götuna, sjáandi ekk-
ert í kringum sig, en heyrandi
stöðugt trampið í járnslegnum
stígvélum hermannanna, eins og
martröð í myrkrinu. Þetta tók á
taugar ófárra. Við þetta bættust
svo allskonar skemmdarverk, sem
ýmist mótstöðuhreyfingin í Dan-
mörku eða Þjóðverjarnir stóðu að,
sitt á hvað. Ég bjó seinni stríðs-
árin utan við Odense, og það kom
nokkrum sinnum fyrir, að ég sá,
er ég kom í bæinn, hús vera hrunið
að morgni, sem hafði staðið þar
daginn áður. Þá var það oftast
ástæðan, að Þjóðverjarnir höfðu
sprengt það í loft upp, sem hefnd-
arráðstöfun fyrir það að and-
spyrnuhreyfingin hafði sprengt
upp járnbrautarvagna, eyðilagt
vopnabirgðir, eða eitthvað þvíum-
líkt.
Yfirleitt voru þessar hefndar-
ráðstafanir gerðar af handahófi.
Það skeði t.d. á sjúkrahúsinu í
Odense, þar sem ég starfaði, að
nokkrir hermenn Þjóðverja komu
snemma morguns í stigagang
starfsmannahússins, þar sem 8
læknar bjuggu með fjölskyldur
sínar og hrópuðu hátt og fyrir-
skipuðu læknunum að koma út, því
það ætti að sprengja húsið í loft
upp! Fjórir læknanna komu fram
til að spyrjast fyrir um hvað væri
um að vera. Voru þeir þá gripnir
og dregnir niður, allir á sama
stigapallinn og skotnir. Er ég sá
þá tveimur klukkustundum síðar,
tók ég eftir því, að þeir liöfðu allir
verið skotnir í vinsti'a gagnaugað.
Síðar kom í ljós, að fyrirskipun
hafði verið gefin út í Berlín um
það, að skjóta 8 þekkta borgara í
Odense, og mun þeim, sem áttu að
framkvæma verkið, hafa þótt það
hampaminnst að taka þá alla 8
á einum og sama stað. Það komu
þó aðeins 4 fram, hinir önsuðu
ekki kallinu og sluppu, en tveir
aðrir borgarar úti í bæ voru teknir
í staðinn.
Á sjúkrahúsið í Vejle hafði kom-
ið maður úr andspyrnuhreyfing-
unni særður eftir viðureign við
Þjóðverjana, en þeir höfðu síðan
tekið hann fastan og lagt inn á
spítalann. Einhverjir hjálpuðu
honum til að flýja af spítalanum.
Var þessa hefnt á þann hátt, að
barið var að dyrum hjá yfirskurð-
lækninum, og hann skotinn til bana
þegar í stað er hann kom í dyrnar.
Síðan var haldið til yfirlæknisins
á lyflækningadeildinni og beið
hann sömu örlög. Þarna lágu þeir
sama kvöldið í blóði sínu yfirlækn-
arnir tveir hvor í dyrunum heima
hjá sér!
Ég minnist annars hörmulegs at-
viks þarna í grennd við Odense.
Það var á sunnudegi, rétt eftir há-
degi, að við heyrum flugvél fljúga
yfir, en veittum því ekki í fyrstu
neina athygli. Allt í einu lieyrum
við að farið er að skjóta af hríð-
skotabyssum. Við lítum þá út og
sjáum að flugvél flýgur yfir og
skýtur á járnbrautarlest, sem
stöðvazt hafði rétt hjá hæli því,
sem ég bjó á, en fjöldi farþega
hljóp út úr lestinni og féllu og lágu
svo kyrrir.
Nú vildi svo til, að yfirlæknirinn
var f jarverandi og annar aðstoðar-
læknirinn var veikur, en lækna-
nemi sem þarna var einnig, var
heima. Ég næ þegar í hann og
tvær hjúkrunarkonur, og við tök-
um með okkur allt það, sem okkur
kemur í hug að með þurfi af hjúkr-
unargögnum, og flýtum okkur á
staðinn til að hjálpa þessu særða
fólki. Fólkið hafði þust út úr jám-
brautarvögnunum í allar áttir, en