Valsblaðið - 24.12.1966, Qupperneq 45

VALUR
43
Björgunar-flugvélin að lcoma í Ijós eftir aö hafa legiö i „hý<U“ allan veturinn.
Ýturnar hafa létt af henni farginu og bráðum taka þær hana á slef.
500 m frá staðnum, þar sem flug-
vélarnar voru. F1 j ótlega komu leið-
angursmenn auga á svolitla þúst
þarna á snjóbreiðunni, á stærð við
heysátu. Þar undir skyldi björg-
unarvélin vera. Aðeins það af
finna þessa „heysátu" á liinum
8700 ferkílómetra Vatnajökli var
mikið afrek, þó sjálf staðsetningin
hafi verið kunn áður.
Sugulcgur u]i|igröftur.
Nú byrjaði uppgröfturinn, því
það átti að ,,frelsa“ flugvélina.
Niður á topp vélarinnar var 1 met-
er, en það varð að grafa 6—7 m
niður til þess að losa hana. Án ýt-
anna hefði það verið óhugsandi að
fjarlægja þetta snjómagn. Við
sjálfa vélina varð að nota hand-
verkfæri, en ýturnar fluttu snjó-
inn svo lengra burt. Eftir 5 daga
strit í mismunandi veðri, oftast
meira og minni snjókomu og 18—
30 stiga frosti hafði tekizt að losa
allan snjó frá henni og gera ská-
braut upp úr gryfjunni. Síðustu
38 tímana höfðu leiðangursmenn
unnið samfleytt með stuttum mat-
arhléum, og lögðu sig nú til hvíld-
ar um stund.
Nú var eftir að lyfta vélinni
aðeins upp og sjá lendingarbúnað
og þvínæst átti að draga hana upp
með talíukrafti og með ýtunum.
Eftir 4ra tíma svefn vöknuðu
leiðangursmenn við það að kominn
var blindbylur, sem þegar hafði
tekizt að fylla upp það, sem þeir
höfðu grafið frá vélinni, og kaf-
færa hana aftur.
Þetta mikla verk varð því að
endurtaka. Laugardaginn 28. apríl
stóð vélin aftur á jöklinum, eftir
að fjarlægðir höfðu verið um 30,-
000 teningsmetrar af snjó og ís.
Það ótrúlega var að vélin virtist
alveg óskemmd. Það eina, sem í
henni sást var að skíðin undir
höfðu gefið sig. Hún leit út eins
og hún hefði lent þarna og væri
tilbúin að leggja af stað aftur.
K;i|)|tlilau|i viO voriO.
Nú höfðu allir fengið nóg af
dvölinni á Bárðarbungu, sem var
orðin lengri en gert var ráð fyrir.
Hráolían — æti ýtanna — var
búið, og mjög gengið á matarbirgð-
ir, en það var ekki hættulegt,
birgðir voru fluttar á staðinn með
flugvélum og kastað niður til leið-
angursmanna.
Hingað til hafði verið stöðugt
frost, en vorið nálgaðist. Þá og
þegar gat brugðið til þýðu, og það
var það versta sem fyrir leið-
angursmenn gat komið. Gert var
ráð fyrir að önnur ýtan nægði til
að draga vélina niður af jöklinum,
hin átti svo að draga sleðana með
ýmsu, sem bjargað var úr Geysi.
Þegar til kom þurfti að beita báð-
um ýtunum fyrir vélina, til að
draga þetta 8—9 tonna stykki, og
tvo sleða með farangri.
Sunnudaginn 29. apríl lögðu 7
menn af stað með ýturnar, og flug-
vélina í eftirdragi, en 5 menn voru
eftir til að halda áfram bj örgunar-
starfi úr Geysi. Ekið var án hvíld-
ar og eftir 24 tíma voru leiðang-
ursmenn komnir nálægt þeim stað,
sem menn höfðu hugsað sér að
fara niður af jöklinum. Eftir að
hafa áttað sig á aðstæðum, hófst
ferðin niður. Önnur ýtan fór á
undan, en hin á eftir til þess að
halda við í hallanum niður. Þess-
um kafla leiðarinnar lauk á nokkr-
um tímum og nú var vélin aftur á
fastri jörð. Vorið hafði sigrað í
þessu kapphlaupi, og þó ekki nema
að nokkru leyti.
Á jöklinum hafði þýðunni ekki
tekizt að eyðileggja færið, en niðri
á malarsléttunum á Fljótsodda,
þar sem menn höfðu hugsað sér að
gera bráðabirgða flugvöll, hafði
vorinu og þýðunni tekist að gera
svæðið að vatnsmettaðri snjóleðju,
þar sem ekki var lengur um að
ræða að gera flugbraut. Auk þess
sýndi það sig að skíðin undir vél-
inni höfðu ekki þolað áreynsluna
og mundu ekki þola meir. Efni til
að gera við skíðin varð að senda
með flugvél frá Reykjavík, og
kasta því niður. Nýjan stað varð
að finna, þar sem hægt væri að
gera braut fyrir vélina. Ennfrem-
ur varð að sækja mennina, sem
unnu að björguninni við Geysi.
Á leiðinni yfir jökulinn höfðu
tveir flugmenn, sem voru meðal
leiðangursmanna, og staðið fyrir
þossari djörfu tilraun um björgun,
flugstjórinn, Kristinn Ólsen og Al-
freð Elíasson — unnið inni í vél-
inni og athugað áhöld og vélar,
sem þeir gátu. Til mikillar gleði
fyrir flugmennina, virtust öll tæki
vinna rétt. Flugvélin hafði legið í
hýði í vetur, en var nú komin út í
vorið í góðu ástandi.
Gert hafði verið við skíðin, og
fundizt hafði nýtt vallarstæði á
Fremri-eyrum um 5 km sunnar.
Við þetta mátti þó setja stórt
spurningarmerki. Til þess að kom-
ast þangað varð að fara yfir óslétt