Heimilisblaðið - 01.05.1961, Blaðsíða 18

Barnell og varð hugsi. „Eigum við kannski
að segja, að þetta sé stærsta framfaraspor-
ið í aðferðum til að geyma mat, síðan nið-
ursuðudósin var fundin upp?“
Mörg stórfyrirtæki í Bandaríkjunum eru
að reisa eða láta breyta verksmiðjum, þar
sem þessi nýja geymsluaðferð verður not-
uð. í Canandaigua er t. d. verið að reisa
verksmiðju, sem á að ísþurrka ungbarna-
fæðu eins og spínat, gulróta- og bauna-
stöppu og ýmislegt annað, sem hægt er að
hræra út í vatn og reiðubúa til matar með
skömmum fyrirvara. Fyrirtæki það sem
framleiðir ýmsar niðursuðuvörur fyrir
bandaríska herinn, undirbýr nú einnig
framleiðslu ísþurrkaðra kjötrétta fyrir al-
mennan markað.
Ýmsar matvælaverksmiðjur í Bandaríkj-
unum og á Englandi hafa þegar sett á
markaðinn ísþurrkaða og framreidda rétti
— m. a. spaghetti, kjöt í karrýsósu, hakk-
aða nautasteik og kjúklinga. Ýmsir þess-
ara rétta fást í sérstökum umbúðum, sem
hentugar eru fyrir sportveiðimenn og ann-
að ferðafólk, sem gjarnan vill gæða sér á
ljúffengum mat úti í guðsgrænni náttúr-
unni, án seinlegrar fyrirhafnar. Fyrirtæki
eitt í Texas, sem um fjögurra ára skeið
hefur selt ísþurrkaðar rækjur til sjúkra-
húsa og veitingastaða, hyggst nú að senda
framleiðslu sína á almennan markað. í
stuttu máli sagt má gera ráð fyrir miklum
framförum og aukningu í matvælafram-
leiðslu þeirri, sem grundvallast á þessari
geymsluaðferð. ,
ísþurrkunin gerir nú t. d. mögulegt að
samþjappa svo mjög gulrótum t. d., að í 50
gramma pakka sé nægilegt í 16 matar-
skammta. 1 öðrum fæðutegundum, sem
innihalda meira vatn en gulræturnar, fæst
enn stórkostlegri árangur. Kál er að 90
hundraðshlutum vatn, en eftir ísþurrkun
geta 35 kíló af káli komizt fyrir í venju-
legri niðursuðudós.
Að sjálfsögðu verður flutningur miklu
fyrirferðarminni og þægilegri á þeim mat-
vörum, sem eru ísþurrkaðar. Það kostar
t. d. um 70 krónur að senda 10 kíló af
þurrkuðum rækjum frá Texas til Chicago.
En sé vatn sett í þennan farm, vegur hann
225 kíló, og ef senda ætti rækjurnar í
106
frystiklefa sömu vegalengd, myndi kostn-
aðurinn nema rúmlega 1000 krónum.
Áhuginn fyrir ísþurrkun gerði fyrst vait
við sig í síðari heimsstyrjöldinni, Þe£al
flutningur matvæla til Englands varð eit
af stærstu vandamálunum. Árlegur inn-
flutningur matvæla þangað nam á að gizka
400 milljónum tonna — af vatnsinnihaldn
Þetta skipti ekki svo litlu máli fyrir verz -
unarflotann enska, sem beðið hafði miki
afhroð. Reynt var á ýmsan hátt að fJal'
lægja vatn úr kjöti og eggjum, og árangui'
inn muna þeir, sem þurftu að leggja sel
þessa fæðu til munns.
Þegar stríðinu var lokið, tóku brezku
sérfræðingar að leita dyrum og dyngj11111
í hinu sigraða ríki Hitlers að nýjum upP
götvunum og framleiðslu. Einn þessara
manna var dr. Barnell, og honum barst 1
eyrna, að hjá hlutafélaginu Atlas í KaUí>
mannahöfn hefði verið fundin upp fti°
virkari aðferð við að hraðþurrka fisk o
önnur matvæli. Árið 1946 hafði Þ®
danska fyrirtæki sett á stofn verksmi J
í Álesund í Noregi, þar sem unnið var et
aðferðinni. Verksmiðjan var útbúin me
stálklefum, sem hægt var að tæma af 0
lofti, þannig að hægt var að hraðþm1
fisk í tómrúminu. Fiskur þessi reyn 1
að vísu ekkert ljúfmeti, en aðferðin va
það athyglisverð, að nefnd sérfræðinga va ^
send frá Englandi til Noregs árið 1949
þess að líta nánar á útbúnaðinn. Árangu
inn varð sá, að matvælaráðuneytið biez
pantaði slíkan útbúnað hjá Atlas, til Pe^
að setja í tilraunaverksmiðju í Aberdee^_
Þannig hófst náin samvinna á þessu s
milli Aberdeen og Kaupmannahafnar. . ^
í fyrstu varð ekki öllu meiri árangnr
tilraununum en orðið höfðu í norsku
raunastöðinni. Að vísu var hægt að Þur -
matinn, en hann varð næstum alveg br
laus eftir meðferðina. Þá tókst Atlas-m°
um að útbúa geymi einn, sem val ^
öflugur, að hann þoldi geysiháan loftþ1 ^
ing. I geymi þessum, sem var að lögun .
stærð á við 4000-lítra olíugeymi og
rúmað hálft tonn af fiski, var flSku ^ j
fyrst af öllu frystur, þannig að va n
honum breyttist í ískristalla. Þegar 0 ^
var þvínæst dælt út, gufaði ísinn uPl1’
heimilisblAÍ)I