Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1916, Blaðsíða 87

IÐUNN I
Dvöl mín í Danmörku.
383
og sýna nýjar stefnur, enda var hann ættjarðarvinur
á sinn hátt og var jafnan góður vinur vina sinna,
einkum hinna ungu, sem honum gazl að og hann
vonaði að yrðu »ruðningsmenn«. En hann liataðist,
jafnvel gegndarlausl við all sein honum fanst fej'skið
og fúið, og þar kunni hann líll að greina hismið frá
hveitinu, heldur sleil upp hvorllveggja. Sá sem inér
virðist að bezt hafi lýst Brandesi og starfsemi hans
á síðustu árum er rithöfundurinn .Jalcob Knudsen,
enda heíir Brandes sjálfur kannasl góðfúslega við
sumar ádeilur hans. En »Gyðingur« vill Brandes ekki
heila, og mun hann hafa nokkuð lil síns máls; hann
er — eins og frakkneskur rithöf. segir — »alþjóða-
maður«. Enda má hæla við: og þó danskur þegn
og góður drengur. Um ágælismenn danska sem út-
lendinga hefir vísl enginn á Norðurlöndum ritað með
meiri varma, þekking og snild en Brandes; — en
eill spillir þó koslunum í því staríi lians sem öðru,
að hvar sem dýpri lífsskoðanir þarf að meta, svo
sem trú manna og siðgæði og aðrar erfðaskoðanir,
vantar — botninn, rótina, samúð og skilning. Má
hér sér í lagi benda á hinar helztu mannlýsingar
hans, svo sem Kierkegaard’s, Tegnér’s, Bjornson's og
^hakespeare’s (hans ágælu bók um hið mikla Breta-
skáld). — Tvo hæfileika Brandesar verður ávalt að
taka fram, liversu sem flokkur hans rýrnar og þynn-
'st. Annar er frelsiseldur hans, sem ávalt hefir verið
Hlið og sálin í starfsemi hans, en hitl er réttlætisþrá
hans. Allir undirokaðir, misskildir og á einhvern hátt
bornir fyrir borð — eins stéttir og heilar þjóðir —
hafa áll í honum tryggan og einlægan talsmann. En
slefnuskrá Brandesar var frá upphafi heldur óákveðin
°g eins og húsvilt, og fyrir þá sök týndi liann, er
hmar liðu, snemma ýmsum beztu fylgifiskum sínum.
()g nú er þessi bráðgáfaði snillingur hællur að vera
foringi, en sú er skoðun mín, að enn drolni hjá