Iðunn : nýr flokkur - 01.09.1931, Blaðsíða 29

IÐUNN
Trúin á samfélagið.
223
En jafnvel þótt einhverir afburðamenn hafi unnið
sín stórvirki án þess að vera innblásnir af félagsanda
— myndu stórvirki peirra ekki vera enn stærri, ef
þeir Uefðu með vitund og vilja unnið í I>águ sanifé-
lagsins? Finnast þess ekki mörg dæmi, að menn fórni
sér fyrir annara heill? Og er ])á nokkur fjarstæða að
ætla, að þeir geti orðið enn fleiri, er stundir líða? Pað
er algengara en flestir trúa, að menn leggi í sölurnar
fyrir heilditna — fjölskyldu, ættjörð, ei'tt eða annað sam-
félag, lítið eða stórt. í sögunni lesum vér um þjóð-
hetjur og píslarvotta. Sagnritarar og skáld syngja þeim
lof og dýrð. Ótail margir fórna, án þess að eftir því
sé tekið eða orð á gert. En fórnir þessara manna \Og
saimúðaröflin hjá hinum, sem ekki leggja jafn-mikið í
sölurnar — það er þetta, sem byggir upp samfélagið
og gefur því viðnámsþrótt.
Ef frjóangi samúöar og samstarfshneigðar hefði
ekki verið oss í blóðið borinn og síðan — með auknum
vitþroska — dafnað og orðið að sterkum eðlisþætti,
— ef vér hefðum haldið áfram að hlíta leiðsögn hinnar
frumstæðustu hvatar, er lætur lífsvonina háða víg-
tönnum og sárbeittum klóm, væruin vér enn þá dýr.
Bkkert samfélag gat orðið bygt, engin menniing þróast,
fyr en oss lærðist að láta heili heildarinnar sitja í
fyrirrúmi fyrir eigin ósikum.
Þeim, er losað hafa sig úr viðjum fornra trúarbragða
og siðakenninga, hættir til, sumum hverjum, að gera
sjálfshyggjuna að einasta áttavita í lífinu, að minsta
kosti í bili. Þeár þykjast finna fullnægju í kenningunni
um baráttuna fyrir tilverunni og rétt hins sterka til
■að troða fótum þann máttariminni. Slíkum manni skuld-
um vér eina áminningu og eitt heilræði: Lífsviðhorf