Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1930, Síða 35

-1ÐUNN
Um tregðu.
145
Vafamál er, hvort mönnum hefir tekist að setja betur
fram ást sína og tilbeiðslu á fegurðinni í margvíslegum
myndum hennar, heldur en í líkneskjum myndhöggvar-
anna. Enda eru þeir ekki fáir, sem telja högglistina
æðsta allra lista. Nú má geta nærri, hvort listamannin-
um er ekki mikilsvert að fá sem allra fullkomnastan
miðil, sem á að flytja hugsanir hans og tilfinningar.
Hvert handbragð getur orðið til þess að skýra eða dylja
það, sem hann ætlast til að brjótist út í verki hans.
Því skyldu menn ætla, að hann veldi það efnið, sem
minst væri tregðan í, efni, sem hann gæti fyrirhafnar-
lítið sveigt til í höndum sér og látið skilyrðislaust hlýðn-
ast sínum vilja. En hvað gerir hann? Hann velur einn
tregasta, harðasta steininn, sem til er í steinaríki jarðar-
innar. í stað þess að nota mold, notar hann marmara.
(Þessi staðreynd haggast ekkert, þótt hann kunni í upp-
hafi að þreifa sig áfram með leir). Hann hefir hundrað
sinnum meira fyrir þessu efni en flestu öðru, en hann
veit, að efni, sem er tregðulítið, fær ekki haldið mynd-
inni; það hnígur saman fyr en varir. Tregðan í marmar-
anum er svo mikil, að hún lætur ekki að vilja meistar-
ans nema undan hamri og meitli, sem beita verður með
frábærri þolinmæði um langan tíma. En eftir að tregðan
er yfirunnin, þá varðveitir hún líka það, sem henni er
trúað fyrir, um aldir. Hún ber uppi formið, hreint og
göfugt, því að staðfestan er svo mikil — eitthvað, sem
maður hefir tilhneigingu til þess að kalla göfgi í sjálfu
efninu.
Og nú er tekið að færast nær sjálfu mannlífinu og
því, hvernig þetta horfir við þar. Hvað er það, þegar
til kemur, sem veldur því, að það, sem er gott og göf-
ugt og háieitt, á svo erfitt með að brjótast út í mann-
lífinu og mannlegu félagi? Er það tregða mannanna?
Iðunn XIV. 10