Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1930, Síða 84

194
Islenzkar samtíðarbókmentir.
IÐUNN
að finna nýlt form af slysni — ef efni og framsetning
geta heillað hugann, þá fyrirgef ég það, þótt formið sé
ekki lögskráð áður af skáldskaparfræðingum.
Skortur á formfestu getur fyrirgefist vegna annara
kosta verksins, en hann verður þó altaf til spillis. Það
verður til ásteytingar, að það, sem sagt er að sé annað-
hvort fugl eða fiskur, er hvorki fugl né fiskur, ekki sízt
þegar þessi vitleysa stafar af þekkingarskorti, og einkum
þegar þekkingarskorturinn fer að verða landlægur. Tvær
tegundir leyfa enga tilslökun, krefjast ýtrustu ræktar:
ljóð (ekki sízt íslenzk) og leikrit; sérhvert afvik frá réttu
formi er fordæming. Og það er alveg örugt, að meiri
rækt við skáldsöguformið, eðli þess og kröfur, mundi
bæfa stórum fyrir ritunum; margf, sem nú er ekki nema
eldsmatur, yrði þá að sönnum skáldverkum.
Lítum nú á skáldskapartegundirnar, eina eftir aðra,
og athugum, hverja kunnáttu þær bera með sér.
Fyrst koma ljóðin. Það væri ranglæti, ef ekki væri
viðurkent, hve hátt þau standa að þessu leyti. Islenzka
ljóðaformið er ákaflega erfitt, vegna þess að ljóðstafirnir
bætast þar ofan á hið erlenda rím (væri ekki reynandi
að yrkja meira afstuðlaðriogfagurlegahrynjandirímleysu?
Hexametrum og elegiski hátturinn geta farið prýðilega
á íslenzku, sbr. Island farsældar frón og sum ný kvæði
Davíðs). Alt um það verður óaðfinnanleg meðferð máls-
ins í skorðum hrynjandinnar æ tíðari. Skökku áherzl-
unum fækkar, eðlileg orðaröð verður algengari, rím á
endingum orða verður fátíðara. Um leið hverfa skáldin
frá torskildu skáldamáli. Og þetta er ekki aðeins hjá
hinum nýju þjóðskáldum, Stefáni frá Hvítadal og Davíð
Stefánssyni. Sama mýkt og formfegurð er hjá mörgum
þeirra, sem minna láta eftir sig og hafa getið sér minni
frægð, Tómasi Guðmundssyni, Sigurði Grímssyni o. s. frv.