Kirkjuritið - 01.05.1936, Page 23

Kirkjuritið.
Trú og siðgæði.
197
ur ástarkend og eggjar viljalífið til eftirlíkingar eða
annars þess, sem tilefnið segir til um.
Og nú spyr ég: Hvers vegna skyldi þetta ekki vera
alveg eins með trúna? Við höfum séð, að hún er hæði
á skynsemissviðinu og í tilfinningalífinu. Hún kemur að
gefnu tilefni inn um eitthvert skynfæri, hvort heldur er
eitthvert af hinum venjulegu 5, eða eitthvert ókunnara
skynfæri. Hún er metin þar og vekur í samræmi við það
tilfinriingu, sem verður aðalatriði trúarinnar. Geri trú-
in á skynsemisviðinu það ekki, sé hún ekki megnug
þess, að vekja trúna á tilfinningasviðinu, þá er hún
dauð og alveg gagnslaus samsinning. Hún kemur þá
hvorki til leiðar trúarhita né heldur getur hún þá sett
nein spor í breytni eða siðgæði mannsins. En geti trúin,
sem vakið hefir vitundarlifið, komið af stað í tilfinn-
ingalifinu því, sem hún á að vekja, ást, trausti, ástriðu
— þá hlýtur þessi tilfinning líka eftir öllum lögum sál-
arlífsins að berast þaðan heint til viljalífsins, þriðja
þáttar sálarlifsins og koma þar af stað athöfnum í sam-
ræmi við trúna. Mér finst þetta eiginlega alveg einfalt
og óhjákvæmilegt. En þá er komið það samband milli
trúar og siðgæðis, sem ég gat áðan. Siðgæðið er ekkert
annað en þriðja hlið trúarinnar, trúin á sviði viljalífs-
ins, trúin starfandi að því að koma hugðarmálum sín-
um út í umhverfið, út í lífið.
Af þessu ætti það að vera ljóst, hve afskaplega mis-
niunandi hin ýmsu trúarhrögð hljóta að verka til sið-
gæðis, bæði eftir innihaldi sínu og þá ekki siður eftir
þvi, með hve miklum krafti þau geta verkað á sálarlífið,
því að eftir því fer svar siðgæðislifsins. Sé t. d. um lög-
niálstrú að ræða, sem skynsemin felst á, þá hlýtur svar
tilfinningalifsins að verða nokkurskonar óttakend og
viljastarfsemin verður þá sennilega mjög í varúðarátt.
Siðgæðið verður neikvætt. Þetta kemur líka fram í þeirri
lögmálstrú, sem við þekkjum bezt, gjrðingdómnum.