Kirkjuritið - 01.01.1957, Blaðsíða 47

BÆKUB
41
að höfundur sé sjálfur sannfærður um framhald lífsins, þótt hvergi sé það
sagt berum orðum.
Rauði þráðurinn er sú staðhæfing, að allt sé tifgangslaust og einskisvert,
ef ekki sé til líf eftir dauðann. Meginhluti bókarinnar fjallar um svör
ýmissa heimspekistefna við þeirri gátu. Yfirleitt lýsir höf. þeim allskýrt
°g skilmerkilega, en sumt er samt að vonum næsta þungmelt og torskilið.
Eins kennir nokkurra endurtekninga.
Flestir munu höfundi sammála um, að efnishyggjan í víðustu merk-
ingu, þeirri, að tilvist heimsins sé ekki hugsmíð vor heldur raunveruleg
staðreynd, sé grundvöllur sá, er vér byggjum á og eigum að gera. Um
reikningsskil hans við „nytsemisstefnuna“ er það hins vegar að athuga,
að hann blandar Amerikumönnum óþarflega og af ósanngimi í málið. Þess
gætir og viða, að hann er helzti „flokksbundinn“.
Hvergi samt eins og í níunda kaflanum, sem hann kallar „Afstaðan til
truarbragðanna.“ Sá kafli er að mínum dómi langlélegastux, og versnar
t5ví miður því meir, sem hann er betur lesinn. Ekki segi ég þetta af því,
að höfundur hefir neikvæða afstöðu til umræddra mála. Honum er það
"tanlega fyllilega heimilt og gæti fært til þess hin og þessi skynsamleg
rék. En hann sleppir því að mestu. Afneitar þama yfirleitt þeirri góðu
f°rsendu sinni, að oss beri að leita sannleikans hleypidómalaust á öllum
Sv *^Unl- Vera má, að skýring þess finnist ef til vill að einhverju leyti í þeim
'hugunarverðu orðum formálans, að höf. hafi ekki gefið bókina út fyrr en
lann ekki einungis hafði ráðfært sig við vini sína heldur líka samherja. En
í a er skemmst að segja, að höf. afgreiðir trúarbrögðin að heita má með
rmum ax'larkipp og augun stjörf á Lenin. Ber hann ásamt Marx og Engels
>rir því, að „trúarbrögðin séu ópíum fyrir fólkið.“ Samt er þess rækilega
s-etið, að Marxistar eigi að nota sér stuðning trúmanna, sé það flokki þeirra
ramdráttar. Hér er því miður ekki rúm til að ræða allar veilur höf. í
SSUm Þættr bókarinnar. Læt nægja að benda á eftirfarandi:
að er vægast sagt hæpið að hampa Lenin, Marx og Engels sem önd-
^pgismönnum í heimspeki, hvað þá óskeikulum páfum. Alveg ósannað, að
leitt nokkuð meira um trúarbrögð en þröngsýnir efamenn yfir-
þess að Samt enn fjarstíeðara að ræða likur fyrir framhaldslífi án
spekinnar^^'1 kenninSar trúarbragðanna um þau efni alveg jafnt og heim-
af öllu þó ,^'Umar er nefnilega heimspeki hliðstæð við trú. Fjarstæðast
ins að get Pes®art menningaröld að telja sig þess umkominn í nafni Len-
UDDhaf V ' Ser * ^vi sambandi að minnast ekki á upprisu Krists né
vi r . , nnar' Hætt við, að hvað sem öllu líður verði erfitt að færa
Jikur tvrir bví að w.
1 larx °g Engels, Lenin eða Stalin hafi vitað Kristi