Kirkjuritið - 01.01.1957, Blaðsíða 29

Kirkjur á fslandi að fornu og nýju
Þegar eftir að kristni var lögtekin á landi hér, tóku höfðingjar
°g efnaðir bændur að reisa kirkjur á bæjum sínum, en minni
bændur reistu bænhús.
Þrjár ástæður einkum urðu þess valdandi, að hraðað var bygg-
lngum þessara guðshúsa. Sú fyrsta, að heitið var hverjum manni
Vlst 1 himnaríki fyrir svo marga menn, er staðið gætu í kirkju
þeirri, er hann léti gjöra. Önnur sú, að guðshúsið var griðastað-
Ur> svo að þar mátti eigi taka seka menn, og var þetta mikið hag-
ræði á þeim róstutímum, er yfir landið gengu á fyrstu öldum
kristninnar.
Þriðja ástæðan var sú, að samkvæmt kristnum lögum skyldi
hvern mann grafa í vígðum reit. Fyrir kristnitöku hafa menn
verið dysjaðir í nánd við bæina og sennilega til þess ætlaður
Serstakur reitur. Hafa menn eðlilega kosið, eftir kristnitökuna,
að mega jarða menn svo sem þangað til hjá feðrurn sínum og
mæðrum, enda erfiðleikum bundið að flytja menn um langan
Veg til greftrunar, bæði vegna vegleysu og þess að hentugan
Uiubúnað skorti um líkin.
Að vísu mun greftrun að hálfkirkjum og bænhúsum ekki hafa
verið heimil samkvæmt ströngustu kirkjulögum. Eigi að síður
bendir
margt til þess, að menn hafi verið greftraðir við bæn-
1 r . C3 JT 7 O
usm, enda umhverfis þau venjulega girtur reitur. Hafa á síðari
arurn mjög víða fundizt mannabein í jörðu á þeim bæjum, þar
sem bænhúsin stóðu til forna.
Til dæmis um það, hve kirkjubyggingum hér miðaði ört áfram,
má geta þess, að um 1200 telur Páll biskup Jónsson upp 220 kirkj-
Ur 1 Skálholtsbiskupsdæmi, og nefnir hann þó þær kirkjur einar,
er presta þurfti til að fá, þ. e. a. s. kirkjur, þar sem jafnframt var
prestssetur á kirkjustaðnum eða í sókninni. Þess utan voru allar