Kirkjuritið - 01.02.1968, Side 30

76
KIBKJURITID
Eru lil algildar siSgæSisreglur?
Þessa spurningu mætti líka orffa á þann veg, livort til séu
siðgæðismörk, sem einstaklingarnir mega ekki fara út fyrir áo
þess að brjóta gegn betri vitund og skaða sig og samfélagið-
Frá uppbafi Kristninnar liafa tvenns konar siðgæðisviðborf
komið mest við sögu á Vesturlöndum. Annars vegar sú skoðun
að mönnunum sé meSfœtt ákvefiið siSgæSisskyn og gætir þess
bæði í kenningum Platóns og Stóumanna. En okkur mun það
sennilega kunnast af þcssum ummælum Páls Postula: „Þegar
beiðingjar, sem ekki liafa lögmál, gjöra ósjálfrátt það seiu
löginálið býður, þá eru þeir, þótt þeir bafi ekki neitt lögniák
sjálfum sér lögmál; þeir sýna að verk lögmálsins er ritað )
lijörtum þeirra, með jiví að samvizka þeirra ber vitni og bug'
renningarnar sín á milli ásaka eða líka afsaka.“ Baki þessara
orða felst að sjálfsögðu sú trú og tilfinning að Guð bafi
lagt siðgæðistilfinninguna í brjóst manna og að bún baf1
styrkst og jiróast sakir opinberunar spámannanna og vegna
lífs og kenningar Jesú Krists. Þetta befur fram á jiennan dag-
að jiví er ég veit bezt, verið undirstaða siðgæðisreglna og sið'
fræðikenninga kaþólsku kirkjunnar. En fleiri sjónarmiða hef'
ur löngum gætt meðal mótmælenda. Og færist það í aukana.
önnur siðaskoðun er svonefnd nytsemiskenning. Hún miðar
siðgæðið við J)að, sem sé hverjum einstaklingi mest að skap1
og, eða þjóðfélaginu gagnlegast. Á þessum grundvelli er erfiB
að setja fram ákveðin siðalögmál. Mat einstaklingsins og saiu-
félagsins bljóta oft að rekast á. Sést það glöggt á réttarhölduU'
um yfir rússnesku rithöfundunum. Lengst ganga jieir menO
jiessarar stefnu, sem afneita svo til allri siðferðislegri ábyrgði
samanber eftirfarandi ummæli: „Eitt af því er mest muO
skilja fortíð og nútíð felst í gjörbreyttu viðborfi til ábyrgðar
einstaklingsins bæði gagnvart sjálfum sér og öllum öðrum. Þess)
ábyrgð er mikil í hinu gamla samfélagi en mun verða allt að
því engin í því nýja.“ (Armas Lappalainen)
Geta gagnstaSar siðaskoSanir veriS jafngildar
í þjóSfélaginu.
Sumum kann að finnast það eins sjálfgefið og að trúfrelsj
eigi sér stað. En Jió mun reynast nokkur bængur á þeirr)
framkvæmd og sjást jiess viss merki.