Kirkjuritið - 01.06.1971, Síða 92

ild að því er tekur til Fjallrœðu-efnisins, þá
hafa þeir unnið úr henni með svo ólíku móti,
að ekki er auðið að rannsaka þá heimild
sjálfstœtt. Talsvert var áður gert að því að
leitast við að finna „ i p s i s s i m a
v e r b a " Jesú sjálfs, en það er í fáum til-
fellum mögulegt, enda bendir ekkert til að
lœrisveinarnir hafi unnið neitt í líkingu við
þingskrifara eða aðra hraðritara á vorum tím-
um. Þó kunnu menn hraðritun einnig í fornöld,
og þess eru dœmi, að menn hafi skrifað rœður
sumra kirkjufeðra með því móti.
Menn lœrðu af meisturum sínum í fornöld
og voru á þeim tímum þjálfaðir í því að taka
vel eftir og endursegja efni. U p p e I d i s -
frœði Gyðinga skiptir því máli til
skilnings á Nt og ekki síður til skilnings á Gt,
og er hin merkasta einnig í öðru tilliti. Sjá
„Ancient Education and To-Day" í útg. Pelican
no. 511.
Það sem nefnist ,, higher criticism,/
eins og t. d. spurningin um hvort Jesús hafi
misskilið köllun sína eða. ekki, telst ekki til
verkahrings ritskýringar, en kemur aftur á móti
fram í sambandi við s.n. ,,Rel igionskritik".
Hana hittum vér fyrir hjá Feuerbach, Strauss,
Renan og mörgum höfundum öðrum, sem feng-
izt hafa við hina svonefndu „Leben-Jesu
Forschung;/. Til skilnings á þessu efni, er mjög
gagnlegt að lesa eitt af verkum Alberts
Schweitzer, „Geschichte der Leben-Jesu Fors-
chung" þar sem hann gerir grein fyrir þessari
rannsóknaraðferð og hinum sundurleitustu nið-
urstöðum, einnig þeim, sem fjarstœðukenndastar
eru.
Höfundar Nt. fást hins vegar ekki við nein-
ar slíkar rannsóknir. Þeir gera ráð fyrir því
að Jesús hafi skilið sjálfan sig og köllun sína
rétt, en aftur á móti hafi aðrir, þar á meðal
sjálfir lœrisveinarnir, misskilið hann við ýms
tœkifœri, en upprisan hafi komið þeim í rétt-
an skilning á því hver hann raunverulega var.
Sjálfir trúa þeir á hinn krossfesta og upp-
risna Jesúm og bera vitni um boðskap hans.
Með verkum sínum vilja þeir flytja öðrum
mönnum boðskap (kerygma) frá honum um
hann, og þeirra eigin starf í heiminum er
vitninsburður (martyria). í Jóh. 20, 39 er af-
dráttarlaust lýst yfir þeim tilgangi að flytja
lesendunum trúarlegan vitnisburð. En í reynd
er þetta tilgangur Nt. í heild. Það er allt
saman vitnisburður trúaðra manna í hinum
nýja sáttmála, einnig þar, sem sagt er fro
sögulegum viðburðum. Nt. er í senn söguleg
og hjálprœðissöguleg heimild.
Guðfrœðin hefir nú að mestu snúið sér fro
því að gera grein fyrir œvi Jesú, þar eð heim-
ildirnar geyma ekki þau gögn, sem þarf til
að gera skil œvisögu í venjulegum skilningi-
Segja má, að í mesta lagi sé gerlegt að skrifa
brot af starfssögu hans, og viðburðum dymbil*
vikunnar. Meira verður hins vegar vitað um
œvi Páls postula og nokkuð um fyrstu út-
breiðslu kristninnar í sumum löndum. Sögu
Páls er nauðsynlegt að lesa í sambandi við
skýringu Pálsbréfanna.
10. Um tilefni og t i I g a n 9
r i t a . Það auðveldar alla ritskýringu að
gera sér heildarmynd af ritunum og gera ser
Ijósan tilgang þeirra, og tilefni, ef auðið er.
Stundum er þetta auðvelt, svo sem í sambandi
við I. Korintubréf. Söfnuðinn í Korintuborg hafú'
Páll sjálfur stofnað. Síðar hefir hann haft tíð-
indi af þessum söfnuði, og ýms vandamál hafo
þar komið fram. Tilefni bréfsins er að leysd
vandrœði, bœta úr trúarlegum og siðferðilegum
þörfum tiltekins safnaðar. Skyldar ástœður eru
fyrir ritun Galatabréfsins, þótt vandamálin seu
þar önnur. Bréfin eiga sér ,, s e s s í I í f '
i n u ", það er „Sitz im Leben" eins og sag*
er í nútíma guðfrœði. En líkt er um margt ann-
að efni í Nt. Dœmisögurnar eru margar sagðar
út frá reynslu daglegs lífs, í fjölskyldulífi, jarð-
yrkju, verzlun og öðrum mannlegum samskipt'
um. Svo koma til daglegar þarfir hinna fyrsta
kristnu safnaða, sér í lagi við kennslu (kate-
kese) og guðsþjónustu (liturgíu). Fornhelgar
ritningar ísraels, einkum í grískri þýðingu
(Septuaginta, skammstafað LXX) eru að stað-
aldri notaðar, en nýjar þarfir segja til sín 1
hinum nýja sáttmála. Nt.verður þa n n-
ig til út frá þörfum hinnor
fyrstu kirkju og eignast fastan
sess í lífi hennar. Þannig skapast snemmn
víxláhrif milli kirkju o9
R i t n i n g a r. Þetta er nauðsynlegt að hafa
í huga, þegar ritin eru skýrð. Og það hlýtuf
að hafa áhrif á skýringuna, hvort menn efU
sjálfir utan eða innan kirkjunnar-
Sé ritskýrandinn innan kirkjunnar og lifi með
í hennar andlega lífi, verður ritskýringin g u ð -
90