Kirkjuritið - 01.06.1971, Blaðsíða 93

611 * 3
i nnar' eins og t. d. Gandhi á sínum tíma,
kenningin og skýringin annaðhvort
t r msPekileg
UQrbraqðafrœðil
þe ‘-'■agoatrœöileg, likt
T6l a/. Ver kynnum oss Bagavat-Gita eða
Standi hann hins vegar utan
'Or, f»inc
verður
h ,______
a I m e n n t
íkt og
Tao
þQg ^ þessu tvennu er mikill munur, og
er s^ynsamlegt að gera sér hann Ijósan
9skr, frá upphaf^
syn| 1 nin9ur á innra lífi kirkjunnar er nauð-
9ur til a§ geta túlkað textana nákvœmlega
°9 g-Sfrœðilega í senn.
1]
Teh-king.
. . Hér með
s ý^'ngar,
Þá frœði<_
eS kröfunni
pyrandinn
'9eniuS)
ekki
áður
er komið að einu skilyrði rit-
sem venjulega er rœtt í sambandi
áigrein, það er k o n g e n i a I i t e t.
um kongenialitet er sagt að
þurfi að eiga sams konar anda
^ sem höfundar ritanna. Með þessu er
a s Qkað á öðrum kröfum, t. d. þeim, sem
ve| petur/ að ritskýrandinn þurfi að valda
ski| m,a*um þeim, sem ritin eru skrifuð á, vita
9yði ° !amtíðarsö9u og trúarbragðasögu síð-
inq n^^ams °9 hellenisma og andlegum hreyf-
hQ m f°rnaldar. Eins þarf hann að kunna að
UPD I' ° bijálporgögn, orðabœkur, frœðileg
^npsiattarverk, koine -málfrœði, þar sem Ijós
þeir^er^Ur munur'nn á klassiskri grísku og
sem't' Sem er ritað ^ormhreytingum/
inn ,ISrTlUm og latínismum, sem slœðst hafa
setji
NtEVarð tn* á!
q e ^er við bœtist, eins og Marstrander segir:
ko^ ^ r œ v e s en religiös
bls 9 e n i a I i t e t (D. theol. studium,
VB' 81 )■ Höfunda
Vei,a lesend
andle9a lífi
smum, sem
þessar kröfur eru á sinn
um kongenialitet, það er, að maður
Sl9 vel inn í „anda" þeirrar aldar, sem
skilq
skiln
mg
ing
urini
skilning
húsinu (exodus),
ski Ining
^tisti).
sbilning
ar>na),
skilrj
mir vilja með ritum sínum
um og heyrendum skilning á því
sem þeir sjálfir lifa,
hinni nýju öld (aioon),
hinum nýja ísrael (ekklesía, kirkj-
nýrri útgöngu út úr þrœldóms-
0 nýjum konungi Guðs-lýðsins (Jesú
skiln
ing
ing
nýju ríki (Guðs ríki, ríki himn-
nýju siðferði (kœrleikssiðferðinu),
köllun og útvalningu (lœrisveinar,
trúaðir) fyrst hjá Israel og síðan í víðri veröld
heiðingjanna.
Kristnir söfnuðir líktust örlitlum eyjum í út-
hafi heiðninnar, þeir gerðu ráð fyrir þrenging-
um og ofsóknum, gerðu sér Ijóst hlutverk sitt
að vera Ijós og salt í heiminum, vœntu skjótr-
ar endurkomu Drottins og œvarandi lífs í ríki
hans fyrir upprisuna frá dauðum. Tíminn er
stuttur, og þess vegna ber að vanda líferni
sitt og vinna meðan mögulegt er.
12. Ritskýringaraðferðir
fyrr og síðar.
Minnst var áður á þrefaldan skilning ritning-
anna hjá Órigenesi og ferfaldan hjá Agústín-
usi kirkjuföður. í sambandi við hinn síðar-
nefnda rœddi skólaspekin um ferfalda skýr-
ingu ritningartextanna og fjórar mismunandi
aðferðir í prédikun hvað innihald snertir,
q u a d r i v i a . Þessi ferfaldi skilningur mið-
aldanna tók einnig til veraldlegra bókmennta
að meira eða minna leyti. Til að útskýra fer-
falda merkingu ritaðs máls var þessi vísa tekin
saman fyrir langa löngu:
Littera gesta docet
quid credas allegoria,
moralis quid agas
quo tendas anagogia.
Vísan merkir þetta: Bókstafamerkingin kennir
þér um viðburði (eða verknaði), allegorian
hverju trúa skal, siðferðileg merking hvað gera
skuli, anagogian að hverju stefna skuli. Orða-
munur er á útgáfum vísunnar, og síðasta línan
hljóðar stundum ,,quod speras anagogia". Það
segir, að anagogian frœði menn um það, sem
v o n a ber.
Þessar ritskýringar teljum vér ekki lengur
tœkilegar, en þó er þarflegt að vita á þeim
nokkur skil, meðal annars til að geta skilið
miðaldahöfunda og hugsun miðaldamanna,
einkum á síðari hluta miðaldanna.
Nú leggja menn kapp á að finna „bókstaf"
frumhandrita, það er að segja, orðréttan texta
þeirra, svo nákvœmlega sem verða má. Það er
í þessum skilningi að bókstafleg merking text-
ans er látin ráða ferðinni, þegar um ritskýr-
ingu er að rœða. En það er sameiginlegt hinum
þrem öðrum aðferðum, sem um getur í vís-
unni, að það er ekki höfundur verksins, heldur
91