Kirkjuritið - 01.12.1975, Blaðsíða 41

ekki lengur á aðstoðarpresti að halda.
Kona sr. Jóns var Lára, dóttir hins
þjóðkunna tónlistarfrömuðar, Péturs
Guðjóhnsens, — hin ágætasta kona í
hvívetna.
Næstu árin, — 1870—1873, —
dvaldist sr. Jón í Reykjavík og fékkst
við kennslu. Tvisvar á þeim tíma sótti
hann um prestakall, en fékk eigi.
Nú víkur sögunni um stund frá sr.
Jóni. — Vinur hans, Páll Þorláksson,
hafði útskrifazt úr Lærðaskólanum
vorið 1871. Hann fluttist þegar árið
eftir til Vesturheims. Staðnæmdist
hann fyrst um sinn í Bandaríkjunum.
Komst hann þar í kynni við norska
kirkjumenn, sem litu á það sem sitt
hlutverk, — sína köllun, — að sjá
hinum fátæku og fákænu frændum
sínum frá islandi fyrir andlegu skjóli
í hinum nýju heimkynnum. — Þau
kynni leiddu til þess, að hann hóf nám
í guðfræði við þýzk-lútherskan presta-
skóla í borginni St. Louis í Missouri-
n'ki. — En á meðan Norðmenn höfðu
ekki stofnsett sinn eigin prestaskóla,
notuðu þeir þennan skóla þýzku Miss-
ouri-synódunnar svonefndu til þess að
roennta prestsefni sín.
Skóli þessi var í mjög miklu áliti, —
strang-lútherskur, — og það svo mjög,
að mörgum þótti þar gæta um of
þröngsýni, íhaldssemi og einhliða
skilnings á ýmsum trúarefnum. — En
því hefir eigi að síður verið haldið
fram af manni, sem þekkti vel til, og
sjálfur hlaut sína guðfræðimenntun við
þennan sama skóla, sr. Friðrik Berg-
aiann, að hinn andlegi þroski sr. Páls
hefði aldrei orðið slíkur sem hann
varð, ef hann hefði ekki komizt inn í
þann andans heim, sem skólinn í St.
Louis opnaði honum.
Þeim heimi lýsir sr. Friðrik þann-
ig: — ,,Það var heimur trúarinnar,
hreinn og heitur, — þar sem sagt var
við hvern, er inn kom: Leystu skó þína
af fótum þér, því staðurinn, sem þú
stendur á, er heilagur. Allt verður þú
að leggja í sölurnar, og hvern afkima
hugsunar þinnar og hjarta þíns verður
þú að helga köllun þinni, — þeirri,
sem þú hyggst á hendur taka, —
æðstu og dýrlegustu köllun lífsins. —
Svo var það tímabil mannkynssögunn-
ar dregið fram með lifandi myndum og
eldlegri andagift, þegar sterkust sið-
ferðisleg umbrot hafa verið í heimin-
um, — siðbótaröldin, — og allt stríðið
og baráttan, sem þá kom hinum and-
lega heimi til að skjálfa og nötra —
og gjörði einstaka menn að þeim and-
ans og trúarinnar hetjum, er síðan eigi
hafa fundið jafningja sína, — lifað upp
aftur og látið koma af stað sömu and-
legu umbrotunum, bæði hjá einstakl-
ingum og í félagslífinu. Allt miðaði
til þess að gjöra menn að sterkum,
óbilandi stríðsmönnum fyrir málefni
trúarinnar, er stæðu frammi fyrir heim-
inum eins og Lúther frammi fyrir ríkis-
deginum í Worms — og segðu: ,,Hér
stend ég, — ég get eigi annað. Guð
hjálpi mér! — Amen.“
Þar sem mikil alvara var fyrir, sterk
siðferðisleg tilfinning og einbeittur
vilji, sem ekki hopar á hæl, var að bú-
ast við því, að menn vöknuðu þarna.
Allt þetta var fyrir hjá sr. Páli, þegar
hann kom þangað. Alvara hans var
einhver hin dýpsta, sem ég hefi orðið
var við hjá nokkrum manni. Hin sið-
279