Nýjar kvöldvökur - 01.01.1940, Blaðsíða 12

6
NÝJAR KVÖLDVÖKUR
í orðum, en séu þeir að lokum reittir til
reiði, eða æstir á annan hátt eru þeir
hættulegir andstæðingar og hnífurinn oft
á lofti“. Svo segir þessi höfundur. Það
mun heldur eigi ofsögum sagt af hreysti
Finna né hinni þreklegu líkamsgerð, og
bæði andlegt og líkamlegt þrek hafa þeir
þráfaldlega sýnt bæði í friðsamlegum
störfum og styrjöldum.
Auk Finna og Svía býr nokkuð af
Löppum í norðanverðu landinu.
Sambúð þessara þjóða þ. e. a. s. sænska
og finnska þjóðarhlutans hefir verið
nokkrum erfiðleikum bundin einkum
voru allharðar deilur þeirra á milli nú
fyrir nokkrum árum. Bárust þá hingað til
lands fregnir af óeirðum, sem stöfuðu af
þjóðernisdeilum, og svo virtust allar
fregnir herma, sem Finnar vildu með öllu
móti þröngva kosti Svíanna og útrýma
máli þeirra. Þótti einkum norrænum
mönnum það hin verstu tíðindi, ef Finnar
ætluðu að slíta sig þannig úr samvinnu
og menningarsambandi Norðurlanda. Og
því raunalegra var þetta mál sem
sænski flokkurinn ann landi sínu og þjóð
eigi síður enn hinn og þjóðernisvakning
Finna og frelsisbarátta öll þau ár, er þeir
lutu Rússum, var engu síður háð af Sví-
um en Finnum. En fullar orsakir má þó
til alls finna. Svíar réðu landinu um
margar aldir, enda þótt sambúðin mætti
þá góð kallast, þá voru Svíar samt yfir-
stéttin, og enn er fjármagn landsins mjög
í höndum þeirra. Hámenning landsins var
lengi öll sænsk og sænska hið opinbera
mál. Þar við bættist og andstaðan milli
sveita- og borgabúa, sem sjálfsagt hefir
átt nokkurn þátt í hvernig sambúðin
varð.
Á öldinni sem leið vaknaði finnska
þjóðin. Henni varð þá ljóst, að hún var
aðalþjóð landsins, og forvígismenn henn-
ar, hvort heldur þeir voru finnsku- eða
sænskumælandi, sáu að því aðeins varð
frelsisbarátta þeirra háð, að finnski þjóð-
arhlutinn yrði hafinn til meiri menningar
og finnskt mál til þeirrar vegsemdar sem
því bar. Af þeim viðreisnarmönnum má
nefna skáldið Runeberg og rithöfundinn
Snellman. Þegar svo finnska þjóðin rétt-
ist úr kútnum, og loks er hinn langþráði
sigur var fenginn í frelsisbaráttunni, var
svo komið að þeir, sem róttækastir voru í
finnsku þjóðernisbaráttunni, sáu ekki
lengur, hvert gildi sænska þjóðarbrotið-
hafði haft fyrir þjóðarheildina og menn-
ingu hennar og kröfðust að sérstöðu þess
yrði með öllu útrýmt. Líklegt má og telja,
að Svíarnir hafi einnig haldið fast við
rétt sinn og, ef til vill ekki ætíð með
fullri sanngirni, eins og verða vill þegar
tveir deila. Eigi má og gleyma því að það
veldur ætíð erfiðleikum að talaðar séu
tvær tungur í landi. Það logaði því í deil-
um um skeið og voru þær einna harðastar
laust eftir 1930. Til dæmis um hversu
mikið báðir flokkar lögðu á sig til stuðn-
ings sínu máli má geta þess að sænski
flokkurinn setti á stofn alsænskan há-
skóla í Ábo, en finnski flokkurinn svaraði
með stofnun annars háskóla í sama bæ,
þrátt fyrir það að fullkominn háskóli er 1
Helsingfors. En eftir 1934 tók deilum
þessum að linna. Fram að þeim tíma
höfðu Finnar allmjög hneigst að Þjóð-
verjum, enda mundu þeir drengilega
hjálp þeirra í frelsisstríðinu, en eftir
valdatöku Hitlers tók sú vinátta að kólna.
Finnar höfðu þá fyrir löngu bannað
kommúnistaflokkinn, og nú er þeir sáu
hvað verða vildi með framferði nazista
voru einnig nazistahreyfingar allar í land-
inu bannaðar. Hafa Finnar þar gengið á
undan öðrum lýðræðisþjóðum í því að
verja lýðræði sitt gegn innlendum öfga-
mönnum. En þegar minnka tók sam-
bandið við Þýzkaland hófu Finnar meiri
samvinnu en áður við Norðurlönd, því
að stöðugt stóð þeim uggur af erfðafjand-