Nýjar kvöldvökur - 01.01.1940, Blaðsíða 13

FINNLAND
1
anum í austri, en samvinna við Norður-
lönd gat vitanlega aldrei orðið, nema þvi
aðeins að létt yrði áróðrinum gegn
sænska flokknum og sættir tækjust. Hefir
því sambúðin farið batnandi nú hin síð-
ustu árin, og ekki þarf að efa, að nú séu
allar skærur gleymdar, og báðir flokkar
berjist hlið við hlið á vígvöllunum.
III. SAGA.
Þess er þegar getið, að Finnar hafi
numið land skömmu eftir Krists fæðingu,
en varla kemur Finnland við sögur fyrr
en eftir að sænskir víkingar fara að leita
þangað að staðaldri, og sænskt landnám
hefst, en svo er talið að það byrji á
Álandseyjum á 5. öld og á meginlandi
.Finnlands um og eftir árið 1000. Eftir að
■Svíar tóku kristni hófu þeir kristniboðs-
íerðir til Finnlands og er einkum getið
krossferða Eiríks konungs helga þangað
á 12. öld en með kristniboðinu fengu Sví-
ar þar smám saman fótfestu. En Finnum
var einnig boðuð kristni austan frá.
Grísk-katólskir menn fluttu þeim það
kristniboð og jafnframt rússnesk yfirráð.
Svo fóru þó leikar, að allt hið núverandi
Finnland var unnið undir vestrænt vald
og menningu, en Austur-Karelia laut
Rússum. Merkisár í sögu Finnlands er
1323, þá voru landamæri þess að austan
ákveðin, og um þær mundir var virki
reist til varnar gegn Rússum á Kirjála-
eiði, þar sem nú er Viborg. Má þá telja
■ að lokið sé landvinningum Svía þar. Eftir
að Svíar höfðu friðað landið komu þeir
þar á líku þjóðskipulagi og heima í Sví-
þjóð, og finnska þjóðin naut jafnréttis
við Svía sjálfa. Tóku Finnar þátt í kon-
ungskjöri 1362. Embættismenn landsins
voru margir finnskir, og ekki varð annað
séð en sambúðin hafi mátt heita góð. Þeg-
ar siðaskiptin komu til sögunnar, voru
l»au lögfest í Finnlandi, en annars tóku
Finnar mjög þátt í styrjöldum þeim, er
Svíar áttu í á þessum öldum. Fór þá
margt aflaga í Finnlandi, en endurreisn
þess hófst með valdatöku Gústafs II.
Adólfs, og næstu hundrað árin þar á eftir
voru uppgangsár á marga lund fyrir land-
ið bæði efnalega og andlega. Meðal ann-
ars var þá stofnaður háskóli í Ábo 1640.
Finnski herinn gat sér hinn bezta orðstír
í hinum sigursælu styrjöldum Svía. En
með 17. öldinni hefst raunasaga landsins.
í austri er nú að rísa upp hið volduga
rússneska ríki, sem teygir hramma sina
vestur á bóginn og fyrstu áföllin lenda á
Finnlandi. í Norðurlandaófriðnum mikla
varð Finnland fyrir þungum búsifjum..
Rússneskur her óð yfir landið, borgir
voru brenndar, og heil byggðarlög í eyði
lögð, og fólkið annað hvort drepið eða
hneppt í varðhöld og selt síðan í þrældóm
austur í Asíu. Komust Finnar þá fyrst
fyrir alvöru í kynni við hinn austræna
granna. Ófriðnum lauk, eins og kunnugt
er með því, að Rússum voru afhent ekki
aðeins löndin fyrir botni finnska flóans,
heldur einnig Kirjálanesið með Viborg,
en þá var um leið opnuð greiðfærasta
leiðin fyrir óvinaher inn í Finnland. Það
er athyglisvert, að nú tveimur öldum síð-
ar er fyrsta krafan á hendur Finnum af
Rússa hálfu, að þeir láti laust Kirjálanes,
mun þar sem í öðru koma fram ekki ólík
stefna Stalins og Péturs mikla gagnvart
Finnum. Næstu 100 árin sátu Finnar að
mestu í friði. En 1808 tóku Rússar að
herja landið á ný og þrátt fyrir hina
hraustustu vörn, sem ódauðleg er orðin
vegna kvæða Runebergs, þá voru Svíar
nú knúðir til þess að láta Finnland og
Álandseyjar af hendi við Rússa 1809.
Enda þótt aldagamalt hatur væri milli
Finna og Rússa munu Finnar þó ekki
með öllu hafa verið ófúsir til þeirra
breytinga, sem nú urðu. Bæði var þeim
ljóst, að aldrei var friðar að vænta meðan