Nýjar kvöldvökur - 01.04.1959, Blaðsíða 13

N. Kv.
BJÖRN í SYÐRA-GARÐSHORNI
51
Björn Jónsson.
ast hefðu þeir hætt veiðiferðum um átján
vikur af sumri eða nálægt ágústlokum.
Þurfti þá helzt að vera fyrir hendi og tiltækt
nægilegt hjargræði til næstu vordaga. Ær
%oru mylkar til jóla eða nýárs og nægtir til
af súru skyri. Sauðfé var vænt til frálags
og kvíaær eins góðar til slátrunar og geld-
sauðir í landléttum sveitum. Engin var
stundaklukka og engar eldspýtur og gesi
komur mjög fátíðar frá því seint að sumri
til næsta vors. Voru það þá helzt selaróðra-
menn, sem gengu á land á Hvanndölum og
heimsóttu þessa afskekktu fjölskyldu og
færðu smágjafir, svo sem kaffi og tóbak og
víndropa; nefndi Björn sérstaklega til þess
Jón Brandsson hónda á Yzta-Bæ í Hrísey.
Mun slíkum gestum hafa verið vel tekið og
soðið hangiket til mannfagnaðar og virkta.
Þess er getið, að engar væru eldspýtur á
Hvanndölum í þetta mrmd. Var sá skortur
þæginda og öryggis raunar almennur. Eld-
ur var geymdur í hlóðum, og var það kallað
sð „fela eld“, á milli þess sem upp var tek-
inn. Voru margar gamlar konur slyngar að
varðveita eld lifandi með slíkum umbún-
aði. Enda gat það valdið miklum vandræð-
um og jafnvel lífshættu, ef eldur dó um há-
vetur á afskekktum stöðum, þar sem illt var
eða jafnvel ófært til næstu byggða. Það bar
við eitt sinn, þegar Björn var á Hvanndöl-
um, að eldur dó í geymslu Bjargar. Þetta
var um vor í góðu veðri og orðin auð jörð.
Björn var sendur eftir eldi í Héðinsfjörð.
Gekk hann svonefndar Hvanndalaskriður.
Er það talin sæmilega fær leið um þennan
tíma árs. Björn fór að erindi og fékk eldinn,
og bar hann í koppi eða lítilli kollu. En á
leiðinni heim að Hvanndölum læsti eldurinn
sig í tréð, og tók nú kollan að brenna í hönd-
mn Björns. Reyndi hann þá að hafa sem
skjótasta för og tókst með naumindum að
komast heim, fyrr en til þess kæmi, að hann
yrði að kasta öllu úr hendi sér vegna hita.
Eg man vel, hvað Björn hló dátt, þegar hann
sagði mér þessa sögu urn sig og eldinn.
Það segir mér Jóhanna dóttir Björns í
Syðra-Garðshorni og um langt skeið hús-
freyja þar,komin nú á níræðisaldur*,greind
og langminnug, að Björn væri fjögur ár á
Hvanndölum hjá Sigurði og Björgu. Fluttist
hann þá ásamt húsbændum sínum í Olafs-
fjörð, og fermdur var Björn á Kvíabekk af
séra Daníel, er seinna fór á Vestfirði og dó
þar af slysförum. (Sjá Annál nítjándu ald-
ar.) Fyrir því befi ég rök, að Björn væri þá
upplýstur í kristnum fræðum og vel læs, en
í bóklegum lærdómsefnum var það tvennt
gert að fermingarskilyrði á þessum tímum.
Eigi löngu síðar — má þó vera að skipt hafi
* nú látin.