Nýjar kvöldvökur - 01.04.1959, Blaðsíða 15

N.Kv.
BJÖRN í SYÐRA-GARÐSHORNI
53
báti bóndans þar. I öndverðum des. hætti
hann róðrum. Olli hvorttveggja, aflaleysi og
einnig það, að bústörf og þá einkum búfjár-
hirðing beið hans heima. Snemma morguns
lagði Björn af stað frá Sauðanesi einn á
hyttu og hafði í farinu skreið nokkra og
aflaföng. Logn var veðurs, en alda nokkur
og veður svipillt. Segir ekki af ferðum
Björns fyrr en hann er kominn innarlega á
r
svonefnt Osgrunn innarlega í Eyjafirði.
Versnaði þá veður með skjótri svipan og
varð stórhríð og dimmviðri með gaddi.
Sagðist Björn þá hafa haft ærið að gera, ef
hjarga skyldi lífi og farmi. Náði þó landi,
þar sem hann hafði hugsað og tókst að
hjarga byttunni og flutningnum undan sjó
og gekk frá því starfi með þeim hætti, að
hann hvolfdi farinu yfir flutninginn, og var
þá orðið myrkt af nótt. Leitaði síðan bæja
og komst heim lieill og hress um kvöldið.
En þá eru þar gestir fyrir, sem lent höfðu í
hríðinni þetta kvöld og treystu sér nú hvorki
aftur eða fram og áttu þó heima þarna í ná-
grenninu og kunnugir leiðum.
Ur Kræklingahlíðinni flutti Björn að
Karlsá á Ufsaströnd og bjó þar á hálfri jörð-
inni.
Þegar hér var komið, voru þau hjónin
með ómegð allþunga, en búsefni í minna
lagi. Sagði Björn mér, að ráðamönnum í
Svarfaðardal hefði ekki getizt sem bezt að
komu sinni í sveitina og óttazt fátækt sína
og ómegð. Hafði Björn og um þetta leyti
tekið fótarmein þrálátt, sem gerði honum
erfitt um vinnu. Varð hann að ganga við
staf útivið, og það hefi ég fyrir satt, að
þannig á sig kominn gekk hann að heyskap
upp á Karlsárdal og stóð við verk um daga.
Missirum saman þjáðist hann af fótarmein-
inu, en fékk síðast lækningu að mestu leyti
hjá útlendum skipslækni, en har þó eymsli
nokkur af þessu til dauðadags. Björn bjó á
Karlsá um níu ár. Þá fór hann að Ufsum og
bjó þar eitt ár. Þaðan fór hann að Brimnesi
og dvaldist þar tveggja ára tíma. Náði þá
ábúð á Syðra-Garðshorni, og þar mun hann
hafa haft húskap um tíu ára skeið, en eftir
það verið í húsmennsku hjá dóttur sinni
Jóhönnu og Júlíusi Daníelssyni manni henn-
ar fram á allra síðustu ár. Og þá fyrir all-
löngu orðinn ekkjumaður.
Það er víst, að Björn Jónsson var sjó-
ferðamaður mikill, og frá æsku og fram á
elliár stundaði hann sjómennsku hér við
Eyjafjörð, bæði á fiskibátum og hákarla-
skipum. Með skipstjórn fór Björn til há-
karlaveiða um skeið, þó að ekki viti ég,
hve lengi hann hafði þar forráð. Það
sagði Björn mér, að eitt vor, þá er þeir
íélagar voru að skipsbúnaði og hugðust
hið bráðasta út að sigla, en skip gamalt
og gisið, að þá tyggðu þeir sauðatólg,
og' smurðu samskeyti og leituðust við
að þétta svo skipið. Helzt minnir mig,
að þetta væri Sauðanes-Hafrenningur gamli,
sem þeir fóru svo með. Má af þessu sjá,
hversu skipakostur sjómanna var á stundum
fyrr á tímum og hvernig lífsöryggi skorti
með öllu. Þar sem sótt var þó til fengs í veldi
þess máttar, sem vísindi nútímans fá eigi
með öllu rönd við reist, og vantar raunar
mikið til.
Sumarið 1882, sem ýmist er nefnt „ísa-
sumarið“ eða „mislingasumarið“, var eitt
hið bágasta, sem komið hefir hér um Norð-
urland um langt skeið. Þá lá ís á Eyjafirði
frá því snemma um vorið og allt fram um
höfuðdag. Tepptust því skipagöngur um
fjörðinn, og var því kornvörulaust á Akur-
eyri allt sumarið. Engin var heldur sjósókn
til fiskifangs vegna ísa. Grasspretta var hin
lélegasta og það, sem verra var, svo miklir