Sjómannadagsblaðið - 06.06.1938, Blaðsíða 20

8
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
mílur þaðan sem við vorum. Skjót hjálp er
nauðsynleg. Loftskeytastöðin í Reykjavík svar-
ar þegar, sama gera fjórir togarar, sem líka
eru að hlusta. Togarar þessir, sem voru að veið-
um al-ljósaðir, slökkva fiskiljósin einn eftir
annan, eftir því sem þeir fá innbyrt vörpuna,
og kveikja á siglingaljósunum í staðinn. Svo
leggja þeir af stað í áttina til strandstaðarins.
Dimmviðrið gerir þeim ferðina erfiða. Til
strandaða skipsins heyrist ekki lengur. Sjór
hefir fallið inn í vélarrúmið og stöðvað Ijósa-
vélina, en skipið var ekki útbúið rafgeymum til
notkunar í neyðartilfelli. Loftskeytamaðurinn
getur ekki lengur sent. Neyðarskeytið varð
hans síðasta sending. En lengi vel getur hann
hlustað á skipin, sem eru að nálgast, og hinir
bágstöddu menn, fá vitneskju um hjálpina, sem
er á leiðinni bæði frá sjó og landi.
Skipið, sem ég var á, kom á strandstaðinn
kl. 5 um morguninn. Björgunarstarfsemi frá
sjó reyndist ófær. Við komum nægilega snemma
til að geta orðið sjónarvottar að einhverju hinu
átakanlegasta sjóslysi, sem orðið hefir hér við
land.
Sjórinn og sjólífið hefir tvennar hliðar, og
það er ekki víst að allir sjái þær báðar með
sömu augum. Unglingamir fagna venjulega
fyrstu sjóferðinni, en hinn gamli sjómaður
fagnar engu að síður þegar hann getur snúið
bakinu að gamla Ægi.
Hinn frægi brezki rithöfundur Johnson sagði
einu sinni: „Enginn vildi í rauninni verða sjó-
maður, því enginn vildi setja sjálfan sig í fang-
elsi. Því það að vera á skipi er sama og vera
í fangelsi, þar sem menn eiga á hættu að
drukkna“.
Við sjómennirnir finnum oft, hvað við erum
miklir útlagar hjá þjóð vorri. Með samtökunum
um sjómannadaginn hefst stórfelld viðleitni til
að sameina sjómennina til sameiginlegra átaka,
fyrir menningarlegum velferðarmálum sínum
og til að vekja þjóðina til meðvitundar og skiln-
ings á hinu mikilsverða hlutverki sjómanna-
stéttarinnar í okkar þjóðfélagi.
Dagurinn á einnig að verða minningardagur
drukknaðra sjómanna. 1 því sambandi ættu allir
landsmenn að geta sámeinað sig um mikla hug-
Vélstjórastéttin.
Svo sem kunnugt er, hefir sjómennska verið
stunduð hér síðan landið byggðizt, en ýmsar
greinar sjómannastéttarinnar eru aftur á móti
ungar og þar á meðal er vélstjórastéttin.
Síðan um aldamót hafa mjög breytzt lifnað-
arhættir og atvinnuskilyrði þjóðar vorrar. Vél-
arnar hafa hér eins og annarsstaðar rutt sér
til rúms og gerbreytt starfsaðferðum. Orkuver
og iðnaðarfyrirtæki hafa risið upp og er nú
varla svo bátur eða skip, að ekki sé knúið áfram
með vélum.
Eigi mun það með vissu vitað, hver hafi ver-
ið hinn fyrsti starfandi vélstjóri hérlendra
manna; þó mun mega telja með þeim fyrstu
eða fyrstan Guðmund heitinn Viborg, fæddan
3. júní 1866 að Svanvík í Reykjarfirði vestra.
Hann vann á vélaverkstæði í Álftafirði við ísa-
fjarðardjúp á árunum 1890—94, en þá varð
hann yfirvélstjóri á ,,Solid“ frá ísafirði og „Ás-
geir litla“, eign Ásgeirs Ásgeirssonar kaup-
manns á ísafirði, og enn síðar á gufubátnum
„Hvítá“ frá Hvítárvöllum í Borgarfirði, eign
þýzks baróns, er átti Hvítárvellina um eitt
skeið. Mun Guðmundur hafa starfað annað veif-
ið sem vélstjóri fram á árið 1910, að hann hætti
því starfi og stundaði gullsmíði í Reykjavík
eftir það.
Næstir Guðmundi Viborg voru starfandi vél-
stjórar þeir Guðbjartur Guðbjartsson, sem byrj-
aði 1895, nú starfandi sem 1. vélstjóri á varð-
skipum ríkisins; Ólafur Jónsson 1897, nú bóndi
mynd, en hún er sú: að vinna að því með ráð-
um og dáð, að hér í höfuðstað landsins verði
reistur veglegur allsherjar minnisvarði yfir
drukknaða sjómenn. Slíkur minnisvarði myndi
hafa stórkostlegt uppeldislegt gildi og verða til
uppörfunar fyrir íslenzkan æskulýð, sem talandi
tákn þess, að þjóðin kynni að meta að verðleik-
um alla þá, sem látið hafa lífið í hinni hörðu
atvinnubaráttu, svo þjóðin gæti lifað menning-
arlífi í landinu.
Henry Hálfdansson.