Sjómannadagsblaðið - 06.06.1938, Blaðsíða 25

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
9
á Keldum í Mosfellssveit; Pétur heitinn Guð-
mundsson árið 1898 og Sigurjón Kristjánsson
árið 1903, nú starfandi hjá Rafmagnsveitu
Reykjavíkur.
Allir þessir menn fengu sína fyrstu þekkingu
í meðferð og hirðingu véla á hvalveiðistöðvum,
er Norðmenn starfræktu á Vestfjörðum (Ön-
undarfirði, Dýrafirði og víðar). Á þessum stöðv-
um voru mjög góð verkstæði, sem Norðmenn
áttu, einkum þó á Önundarfirði, og störfuðu
þar aðeins úrvals smiðir frá Noregi og Sví-
þjóð.
Þótt hér hafi ekki verið um bóklegt nám að
ræða hjá þessum brautryðjendum stéttar vorr-
ar, má óhætt fullyrða, að á þessum verkstæð-
um lærðu þeir margt handtakið, bæði í smíði
og vélgæzlu, sem síðar kom þeim að góðu haldi
við lífsstarf þeirra.
Þegar farið var að kaupa gufuskip til lands-
ins, var fyrst leitað til þessara manna og flutt-
ust þeir allir smám saman til Reykjavíkur og
tókust á hendur vélgæzlu á þessum skipum og
urðu allir mætir vélstjórar.
1 upphafi áttu þessir vélgæzlumenn oft erfiða
aðstöðu með að fá gert við það, sem bilaði í
vélum skipana. Hér var engin höfn og því oft
miklum erfiðleikum bundið að komast á milli
skips og lands í vondum veðrum; hér í Reykja-
vík var aðeins eitt verkstæði, en það svo ófull-
komið, að það var mjög takmarkað, sem hægt
var að fá unnið þar. Þeir urðu því að bjarga
sér eins og bezt gekk og treysta á mátt sinn
og megin. Þá kom sér vel hin verklega þekk-
ing, sem þeir höfðu fengið á verkstæðum hval-
veiðastöðvanna, og er það út af fyrir sig vís-
bending til vélstjóraefna um það, hversu mikils
virði það er, að afla sér góðrar verklegrar
kunnáttu í smíði, áður en þeir verða vélstjór-
ar á eigin ábyrgð.
Um þessar mundir var ekki litið stórum aug-
um á vélgæzlustarfið, enda var það alveg nýtt
hér á landi og mjög takmarkaður skilningur á
nytsemi þess. Álitu margir að allir gætu tekið
það að sér, án nokkurs undirbúnings, en reynsla
þessara manna, sem lögðu stund á vélgæzlu,
gerði þeim ljóst, að ef hér ætti að rísa upp
vélstjórastétt, yrði grundvöllurinn að vera góð-
ur, og að hversu góð sem hin verklega þekk-
ing er, er bóklega námið engu síður nauðsyn-
legt hverju vélstjóraefni.
Á milli þessara vélgæzlumanna var mjög góð
samvinna og ræddu þeir saman í hvert skipti
sem þeir komu af sjónum um starfið og fram-
tíð þess og átti það sinn þátt í því, hversu fljótt
þeir fóru að ræða um það sín á milli, að náms-
kröfur vélgæzlumanna yrðu skipulagðar og þær
ákveðnar með landslögum.
Það voru miklir erfiðleikar á því, að fá for-
ráðamenn þjóðarinnar til þess að skilja það,
að nauðsynlegt væri að skipuleggja þetta starf,
og fólkið gat ekki skilið, að vélgæzla væri svo
mikið atriði fyrir framtíð þjóðarinnar, að eyða
þyrfti miklum tíma í að tala um það, svo ríg-
bundin var þjóðin við seghn og árarnar. En
þessir menn létu það ekkert á sig fá, heldur
þjöppuðu þeir sér fastara saman og ákváðu að
mynda með sér félag til að ræða mál sín enn
betur og sameina alla þá krafta, sem völ var
á. Það var því 20. febr. 1909, að 8 menn, sem
stunduðu vélgæzlu hér í Reykjavík, stofnuðu
félag, sem þeir nefndu Vélstjórafélagið „Eim-
ur“. Skömmu síðar var þessu nafni breytt og
félagið nefnt Vélstjórafélag Islands og ber fé-
lagið það nafn enn.
Strax eftir stofnun félagsins fóru þessir
brautryðjendur að vinna að áhugamálum sín-
um með miklum dugnaði, enda var það svo, að
ekki leið á löngu að þeir fengu marga góða og
merka menn til fylgis við sig, t. d. Svein Björns-
son lögfræðing (nú sendiherra) og Th. Jensen
1. vélstjóra á póstskipinu ,,Laura“, sem hingað
sigldi í mörg ár. Jensen lét sér mjög annt um
að leiðbeina vélgæzlumönnum í starfi þeirra og
var ávallt boðinn og búinn til að veita þeim
alla þá aðstoð, sem hann mátti í té láta, enda
naut hann svo mikilla vinsælda hjá vélgæzlu-
mönnum, að þeir gerðu hann að heiðursfélaga
í félagi sínu.
Eftir sleitulausa baráttu í 2 ár frá stofnun
félagsins, var réttindamáhð komið það langt,
að samið var uppkast að lögum um vélgæzlu á
íslenzkum skipum og það lagt fyrir Alþingi,
sem þá kom saman, og varð það að lögum á
því þingi. Þann 11. júlí 1911 hlutu lög þessi