Sjómannadagsblaðið - 06.06.1938, Blaðsíða 53

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
25
dró hann sig í hlé frá verksmiðjunum, en vann
samt stöðugt að nýjum uppfinningum, og sagt
er, að margir hafi sótt til hans þekkingu og
ráð, sem hann var fús á að gefa hverjum, er
til hans leitaði um slíka hluti.
Það hefir orðið hlutskipti flestra mikilmenna
og brautryðjenda í heiminum að eiga erfitt
uppdráttar. Samtíðarmenn þeirra hafa sjaldan
skilið þá, og hugsjónir þeirra hafa ekki sam-
rímzt eiginhagsmunum ýmissa mikilsmegandi
manna, sem hafa þess vegna beitt áhrifum sín-
um gegn hinum nýju framförum.
James Watt fór ekki, frekar en aðrir hug-
sjónamenn, varhluta af skilningsleysi samtíð-
ar sinnar og eigingirni og þröngsýni þeirra, er
þóttust hafa mestan hag af þekkingarleysi
manna og kyrstæðu athafnalífi, en fáir munu
hafa unnið svo mikilvæga sigra í lífsbaráttunni
og getað að lokum litið yfir jafn mikilfenglegt
æfistarf sem hann.
James Watt lézt 19. ágúst 1819, 83 ára að
aldri, og er grafinn í Hansworth, en í West-
minster-kirkjunni í London er honum reistur
veglegur minnisvarði.
Á fótstallinn er þetta letrað:
Eigi til að forða við gleymsku því nafni,
sem uppi mun vera, meðan lögð er stund
á friðsamlega iðju,
heldur til að bera því vitni,
að mannkynið hefir lært að heiðra
þá menn,
sem mestar verðskulda þakkirnar,
reisti koungurinn,
ráðgjafar hans og margir
aðalsmenn vorir og ríkisborgarar
þetta minnismerki um
James Watt,
sem neytti snilldargáfu sinnar,
er hann hafði þrosk&ð með vísindarannsóknum,
til endurbóta á
eimvélinni,
og jók með því við auðæfi föðurlands síns,
gerði mennina máttugri
og ávann sjálfum sér heiðurssess
meðal ágætustu vísindaiðkara
og sannra velgerðamanna veraldar.
Fæddur i Greenock 1736.
Andaðist í Heathfield í Staffordshire 1819.
1>. L.
Fyrsta mótorskip heimsins
og hlutdeild vélstjóra í gengi mótorskipanna.
Hinn 17. febrúar 1912 var lokið smíði hins
fyrsta mótorskips heimsins. Þann dag byrjaði
að rætast sá mikli draumur hugvitsmanna
þeirra tíma, að sjá dieselmótorskip kljúfa öld-
ur heimshafanna. Að sjálfsögðu hafa þeir þó
ekki vaknað við það, að skipið fór með fullri
ferð úr höfn. Það var síður en svo, að þetta
skip væri Aladdíns-gjöf, heldur þvert á móti
árangur margra ára heilabrota og erfiðis ágæt-
us.tu hugvitsmanna og menningarfrömuða
heimsins.
Hér skal ekki farið út í það, að lýsa öllu því
erfiði og þeim fjárhagslegu fórnum, sem þurfti
að færa til undirbúnings þessa mikla sigurs á
vélrænu sviði, en aðeins látið nægja að geta
þess, að árum saman hafði verið unnið að því
að gera mótorinn svo fullkominn, að hann væri
nothæfur í hafskip; en það var í þetta sinn
eins og oftar, að kyrrstöðumennirnir álitu hina
framsýnu hugvitsmenn ekki annað en æfin-
týramenn. Raddirnar urðu æ háværari um það,
að æfintýrið væri full kostnaðarsamt, og kyrr-
stöðumennirnir voru jafnvel farnir að hlakka
til þess að innan skamms yrðu þeir bjartsýnu
menn að horfast í augu við þann beiska sann-
leika, að allar þeirra framtíðarvonir um skips-
mótora og mótorskip hefðu aldrei verið annað
en morgunroðahillingar, og allt þeirra erfiði og
fjárhagslegu fórnir væru fyrir gýg.
Þannig var málum komið, þegar einn hinn
mesti atorkumaður Dana, sem uppi hefir verið
um langan tíma, etatsráð H. N. Andersen, stofn-
andi og framkvæmdastjóri Austur-Asíufélags-
ins, kallaði til sín þáverandi framkvæmdastjóra
Burmeister & Wain verksmiðjunnar í Kaup-
mannahöfn, Ivar Knudsen, ræddi við hann um
málið og lét hann skýra fyrir sér hugmyndina
með dieselmótora í verzlunarskip. Andersen sá
strax, að hér var um mikla framtíðarmöguleika
að ræða, og að dieselmótorinn myndi gerbreyta
afkomu verzlunarflotans til hins betra, og eftir
nákvæma yfirvegun, steig svo H. N. Andersen