Sjómannadagsblaðið - 01.06.1996, Síða 79

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
79
I kónglegri og keisaralegri
flotaþjónustu
Kaflar úr einstæðum frásögnum tveggja íslenskra ofurhuga
og ævintýramanna
Hérfyrr á öldum varþað fremurfátítt að almúgamenn fœru til útlanda og dveldustþar
langdvölum. Þvísjaldgœfara varþað að þeirrituðu minningabœkur um ferðir sínar —
en þó gerðust þess dœmi sem betur fer.
Hér á eftir rekjum við frásagnir tveggja hugumstórra íslendinga sem báðir gengu í
þjónustu konunglegra flota í útlandinu — og annar meira að segja í keisarlegan flota.
Fyrri sögumaðurinn er öllu þekktari en sá seinni, en hann erjón Ólafsson Indíafari
(1593-1679). Hann sigldi utan 1615 (þá 22 ára gamall) og gerðist byssuskytta í danska
flotanum og ávann sérþar hylli allra og góðan orðstír. Hann lenti í ótal œvintýrum, var
oftar en einu sinni samskipa Kristjáni konungi IV. (sjá frásögnina hér með) á ferðum
hans, sat sem fangi í tugthúsi Kaupmannahafnarliallar og tókst á hendur hina ógurleg-
ustu svaðilför er hann sigldi til Indlands árið 1622 og kom loks heim til Danmerkur á ný
1625 — þá orðinn örkumla maður af slysi er hann lilaut. Frásögn lians er besta rit sem
Danir eiga völ á um þetta tímbil í sögu sinni, hvað aldaranda og þjóðlíf snertir.
Hinn sögumaðurinn er öllu yngri en Jón Ólafsson, en hann er Árni Magnússon frá
Geitastekk (1726-1801-20?). Hann sigldi utan 1753 (þá 27 ára gamall) og þegar til
Danmerkur kom réðst hann í siglingar og sigldi alla leið til Kína á vopnuðu kaupfari
1755. Var hann þá orðinn víðförlastur allra íslendinga um sína daga. Eftir Kínaferðina
þjónaði hann á skipasmíðastöð konungs í sex ár, en undi þar hag sínum illa. Tók hann
þvífegins hendi er honum bauðst að sigla með flota Katrínar miklu keisaraynju Rússa
til Grikklands að veita Grikkjum liðsinni í baráttu þeirra við Tyrki. Var það hin
sögulegasta ferð og höfum við valið kafla úr þeirri frásögn til birtingar hér. Fleira
rekjum við ekki að sinni um þá tvímenningana, Jón Indíafara og Árna frá Geitastekk,
en vonum að lesendur muni hafa gaman af lýsingum þeirra á œvinni um borð í
konunglegum og keisaralegum stríðsskipum hér á öldum áður.