Sjómannadagsblaðið - 01.06.1996, Page 80

80
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
íslensk byssuskytta á spjalli
við Danakóng
Hér segir frá því þegar Jón Ólafsson Indíafari sigldi á kóngsskipinu Spes til Noregs
og mörgu undarlegu, yfirnáttúrulegu og spaugilegu sem við bar í þeirri ferð
Illur fyrirboði
„Á því fyrsta ári, er ég kom undir
kónglegt regimenti árið 1616, var
kóngsins lífskip í smíði á Bremer-
hólmi, sem í fyrstu kallaðist Caritas,
en síðar fyrir nokkurt tilefni Patien-
tía. Á því ári 1616 var haldinn herra-
dagur í Osló í Noregi með kónginum
og öðrum af ráðinu. Var canceler-
inn, Christian Friis, hver eð á þann
tíma var mjög á aldur kominn, undir
eða yfir áttrætt. Og um kvöldið til
Osló, nær hann ineð kónginum og
öðrum herrum var til borða uppisitj-
andi, kenndi hann sig veikan orðinn
og bað kónginn innilega um að hann
mætti út flytjast strax til skips þess er
hann kom með til Kaupinhafn það-
an, sem var Fides, og að morgni
komast á heimleið, hvað kóngurinn
góðmannlega samþykkti. En um
nóttina nærri miðnætti andaðist hann
og strax að morgni heimleiðis fluttur.
Nú sem hans frú, Mette eða Matt-
hildur, það spurði, brá henni undar-
lega þar við og var sagt að hún hefði
rangan grun að öðru vísi mundi skeð
hafa um hans dauða. Nefnt var að
hún mundi ósæta samvisku hafa til
kóngsins og var kóngur af trúum vin-
um aðvaraður þar um, að hann til
sjós og lands sem best með Guði sig
athugaði.“
Lífskip konungs hrekur
upp á sandrif
„Á því ári 1617 um vorið ásetti
kóngur sér enn þá sem fyrri út að
sigla með sínu skipi Patientia. Um
kvöldið var við lokið að l'lytja til
skips, hvað við þurfti, en um morg-
uninn vildi kóngur út reisa. Um nótt-
ina kom svo mikil ógn af austri að
undrum gegndi, og menn hugðu hús
og turnar niður hrapa mundu. Það
varaði nær hálfa eykt. En í þeim
sama byl hrakti kóngsins lífskip upp
á sandrif nokkur er lágu fyrir utan
Bremerhólm, úr flotanum 1 hundrað
skipa, er þar lágu, og um koll á
stjórnborðssíðuna, og rann sjór inn
af hverju porti, því stykkin lágu öll
úti. Svo skemmdist allur farkostur
fólksins með kóngsins öllu meðfylgj-
andi. Hann sjálfur, kóngurinn,
ásamt öllum honum þénandi, sem
var kapteinar, skipherrar, byssu-
skyttur bátsmenn, timburmenn og
hofþénarar, sem þar daglega við
voru í hálfan mánuð skipið aftur við
að rétta, hvað og skeði með stórum
erfiðismunum. Þá umbreyttist skips-
ins nafn, sem áður hét Caritas, en
með því að slík raun og reynsla það
yfirféll, lét kóngurinn nefna það Pat-
ientía."
Enn nýtt áfall Patíentíu
„Skömmu seinna en þetta skeði lét
kóngurinn til búa upp á nýtt þetta sitt
skip til siglingar að reyna þess gang,
stöðugleik og ferð undir seglum með
öðru vel siglandi skipi, Spes að nafni.
Nokkrum dögum fyrr lét kóngurinn
það spyrjast út um landið að hann
með þessu skipi vildi afreisa. En sem
skipin vildu frá höfnum halda, lét
kóngurinn setja sig með bát til hins
skipsins. Á þessum degi var gott veð-
ur með sólskini.
I þann tíma lá ég sjúkur í köldu, og
varaði í 18 vikur sá sjúkdómur. — Og
nær sem skipin undir þeirra seglum
voru komin út fyrir Drageyri í hægri
kylju, kom einn andgarður svo geysi-
lega hart, að stórmastrið, sem var
samsett af 9 trjám og var tveggja eður
3ja feðminga að þykkt, hrökk í sund-
ur og í einu út í sjó með 12 mönnum,
er í merskörfunni sátu, af hverjum
einn þeirra andaðist og kóngur
syrgði mjög með tárum og kvað hann
sitt líf fyrir sig misst hafa. Þeirra börn
lét hann taka, þau sem vaxin voru, en
þeirra móður einum bátsmanni gifta.
I þriðja sinn var ég með, þá kóngur-
inn sigldi þessu skipi ofan í Eyrar-
sund og tókst þá allt vel.“
Hauslaus maður fljótandi
í tunnu
„Páskadaginn sjálfan, þegar öll
kóngsins skip lágu á straumnum fyrir
utan Bremerholm undir sínu skarti,
sem er skansklæðum umkring alla
borðstokka og allar merskörfur, með
sín flögg á toppum og bolsaner frá
rámúlum, undir predikun, rak eina
tunnu tvíbotnaða að skipinu Patien-
tía, en sá maður er bar dagvakt, brá
karnatskrókum á þessa tunnu og inn-
byrti hana, því hann hugði gagnlegt
nokkuð inni vera mundi. En nær
hann tunnuna opnaði var þar inni
höfuðlaus, dauður maður liggjandi.
Maðurinn var felmtsfullur og út-
hæfði tunnunni aftur í sjó. Síðan
gjörðist stór reimleiki lengi í skipinu,
hvers 9 menn urðu við varir, á meðal
hverra var ég einn, hvern ver fengum
yfir höfuðið, hvar yfir kóngur sig
mjög aumkaði og daglega vitjaði vor
sjálfur og tilskikkaði sínum mat-
gjörðarmanni oss þá heilnæmustu
fæðu að bera. Þetta var í öðru sinni er
ég siglda innanborðs á þessu skipi
með kónginum ofan í Eyrarsund.
Guð veitti oss aftur vora heilbrigði.“