Eimreiðin - 01.01.1926, Side 6

2
STJÓRNMÁLASTEFNUR
EIMREIÐlf*
I. Ihaldsstefnan.
Ritstjóri Eimreiðarinnar hefur sýnt mér þann sóma, a^
mælast til þess, að ég léti tímariti hans í té grein um íhalds-
stefnuna hér á landi. Ég hef ekki viljað undan þessu skorast,
en verð að biðja lesandann velvirðingar á því, að fyrir ann-
ríkis sakir hef ég ekki getað vandað eins til greinarinnar o9
ég hefði viljað og málefnið verðskuldar. Ég mun reyna að
lýsa íhaldsstefnunni eins og ég tel hana koma fram hjá íhalds'
flokknum hér á landi, og gera grein fyrir afstöðu hennar til
þeirra undirstöðuatriða, sem venjulega ráða mestu um skift'
ingu manna í landsmálaflokka. En að því leyti sem íhalds-
stefna með öðrum blæ kann að koma fram hjá öðrum stjórn-
málaflokki hér á landi, þá tel ég mér óskylt að lýsa henni.
Nafnið. Nöfnin íhald og íhaldsstefna eru alment látin
tákna þá lífsskoðun og landsmálastefnu, sem nefnd er »kon-
servativ* á hinum norðurálfumálunum flestum, og er það orð
runnið úr latínu. »Konservativ« þýðir eiginlega varðveitandi
eða hneigður til varðveizlu, og er íslenzka orðið því fremuf
ófullkomin þýðing hins útlenda heitis. íslenzka heitið minmr
helzt á nokkurskonar togstreitu gegn tilhneigingum til göm1'
hlaupa og bendir til fastheldni á eitthvað það, sem er í þann
veginn að missast. Hvorttveggja þetta eru að vísu mikilvmSir
þættir í sérhverri viðleitni til varðveizlu andlegra eða verald'
legra verðmæta, en hvorutveggju má líka beita til annarar
viðleitni en varðveizlunnar, og einmitt þess vegna er íhalds'
heitið ekki nægilega skýr og ótvíræð táknun hinnar kon*
servatívu stefnu, varðveizlustefnunnar. Þessa ókostar heitism5
gætir mest í upphafi, meðan flokkurinn er nýr og stefnan
ekki nægilega ljóst afmörkuð fyrir hugskotssjónum manna.
ekki kemur upp annað betur valið heiti, sem útrými ^íhalds*
heitinu, þá má þó ganga að því vísu, að það sætir
lögum og öll önnur heiti, þ. e. eftir nokkurn tíma
hina upphaflegu merkingu orðsins, og það vekur í
manna einungis hugsunina um flokkinn eins og hann er,
um stefnuna eins og menn þekkja hana. Nafnið minnir Þa
ekki lengur á togstreituna, sem felst í upphaflegri rnerkmSu
sömu ror
fyrnist yl,r
meðvitund