Eimreiðin - 01.01.1926, Side 10

6 STJÓRNMÁLASTEFNUR eimRE1Ð'n
lagsbinda alt. Þeir festa sjónir á því, að þar sem einstakl-
ingsfrelsið er ríkjandi, þar fara mörg átökin til ónýtis, af þVI
að þeim er klaufalega beitt. Þeir halda sig geta beint átðk-
um einstaklinganna í rétta átt með því að gefa nógu ýtarleS
lagaboð og reglur um starfsemi þeirra, en gæta miður
hinu, að um leið og einstaklingurinn er sviftur frelsinu, þá er
venjulega þar með kæfð löngun hans til að beita kröftunun1*
og frost kyrstöðunnar færist yfir þjóðlífið. Þeir festa l>ka
stundum sjónir á því, að frelsið skapar mönnum misjöfn kjór»
dugnaðarmaðurinn nær í meira af sólskini tilverunnar handa
sér og sínum en meðalmaðurinn, og vilja þá jafna
með því að hengja á dugnaðarmanninn hnyðjur eða hnepPa
framtakssemi hans í viðjar einhvers skipulags, gleymandi
því, að skuggarnir á tilveru meðalmannsins verða að mins<a
kosti ekki bjartari fyrir því, þó að sólskinsblettunum sé burt»
rýmt úr þjóðfélaginu. Ég þekki ekkert sameiginlegt heiti, sem
þessi stefna hafi borið í mörgum löndum eða á ýmsum tím-
um. Andstæðingar hennar hafa einatt kent hana við ófrjáls-
lyndi, kúgun eða harðstjórn, en fylgismenn stefnunnar hafa a^
minsta kosti oft kent sig við þá stjórnartilhögun, sem Þe'r
aðhyltust. En mér finst, að orðið stjórnlyndi megi vel nota
sem lýsingu á því lundarfari, sem er undirrót stefnunnar-
Orðið er að minsta kosti ádeilulausí, og ætti því engan a^
meiða.
Það mætti nú ætla, að eins og hvorki er til algerð íhalds'
stefna né algerð umrótsstefna, svo sé og hvorki til alser*
frjálslyndi né algert stjórnlyndi í þjóðmálum. En það hafa
verið til frjálslyndir flokkar, anarkistar svo nefndir, sem ganða
svo langt, að þeir vilja enga stjórn hafa, heldur algert eiU'
staklingsfrelsi. Einstöku ágætir hugsjónamenn hafa aðhylsf
þessa stefnu, en hún hefur hvergi getað fest rætur, af því a^
það er svo auðséð, að með henni verður ekki náð háu mark>
um heill alþjóðar. Aftur á móti veit ég ekki til, að stjórnlynm
hafi komist svo langt hjá neinum þjóðmálaflokki, að han»
hafi viljað stjórna öllum athöfnum einstaklinganna, og ekker*
frelsi eftirláta þeim. Þó verður þessarar hugsunar vart í hinum
illræmdu orðum rómverska keisarans, þegar hann óskaði, a _
höfuð allra Rómverja sætu á einum hálsi. Hann ætlaði svo a