Eimreiðin - 01.04.1929, Qupperneq 48

136
VERALDIR í SMÍÐUM
eimreiðin
Aldur sólkerfisins, eða fími sá, sem liðinn er síðan bylt-
ingin mikla varð, sú er hleypti myndun þess af stað, mun að
miklum líkindum vera um fimm til tíu biljónir ára.
Sveipþokurnar svonefndu, sem menn álíta nú orðið að séu
stjörnuhöf, eru í þeirri órafjarlægð frá jörðu að undrum sætir.
Sú sveipþokan, sem næst er jörðu, er Andrómeduþokan mikla.
Þó er vegalengdin
milli hennar og jarð-
arinnar um ein miljón
Ijósára, en eitt Ijósár
er vegalengd sú, sem
ljósið fer á einu ári.
Þegar vér höfum í
huga, að ljósið fer
300.000 kilómetra á
sek. eða 18.000.000
kílómetra á mínútunni,
mætti það verða oss
dálítil hjálp til að gera
oss grein fyrir hinum
óskaplegu fjarlægðutn
himingeimsins. Þó eru
mörg þessara stjörnu-
hafa í margfalt meiri
fjarlægð en Andró-
meduþokan. Hún er til'
tölulega nálægur granni
í samanburði við aðrar
sveipþokur. Stærsti stjörnukíkirinn, sem nú er til í heirninum-
er í stjörnuturninum á Wilsons-fjalli í Kaliforníu. Með þessu
undraverkfæri hefur tekist að greina 140.000.000 ljósára vega'
lengd út í geiminn.
Þessi stjörnuhöf, sem nefnd hafa verið, eru undursamleS*
rannsóknarefni, og að ýmsu leyti hliðstæð því stjörnuhafi, sem
sólkerfi vort á heima í. Andrómeduþokan mikla er þannið
mjög lík voru stjörnuhafi að lögun. Samkvæmt því, sem Shap'
ley álítur, er miðja stjörnuhafs vors í hér um bil 52.000 ljóS'
ára fjarlægð héðan, á suðurhimni í grend við stjörnurnerkm
Ljósmynd af tunglinu, eins og það lítur út
í stjörnukíki. Tunglið snýr ávalt sömu hlið
að jörðu, og meir en helmingur þessarar
hliðar sést 93li dögum eftir nýtt tungl. Mynd-
in er tekin á þessum tíma. Gígir funglsins
sjást á myndinni. Einn þeirra er Tycho-gíg-
urinn nálægt suðurpól tunglsins. Hann er
um 130 kílómetrar að þvermáli.