Eimreiðin - 01.10.1934, Síða 48

374
UM HLÁTUR
eimreiðin
Oddr tekr hana upp, ok berr hana í faSm sér, ok leggr í faðm
Hjálmari fyrir hallardyrum, ok gjörir menn inn í höllina eptir
konungi, ok bað hann sjá, hversu hann hafði um búit«.
Frásögnin um aðdragandann að bardaganum, bardagann
sjálfan og fall og kveðju Hjálmars, er gerð með þeirri látlausu
fegurð og það er einhver sá einfaldur innileiki og sorg í þessu,
að unglingurinn, sem les söguna í fyrsta sinni, kemst við oQ
verður mjúkur og klökkur í huga. Fyrir þær sakir er því
líkast, sem honum sé gefið utan undir að óvörum, er þetta
kemur alt í einu: »skellir þá Oddr upp ok hlær*, er hann
stendur yfir líki konungsdóttur. Hláturinn lætur mann kippa^
ónotalega við og hrífur lesandann úr þessu skapi samúðar-
innar og viðkvæmninnar, er sagan hefur vakið. í fljótu bragð1
mætti þetta virðast bera vott um ósnjallan rithöfund, er ekki
hefði næmleika eða smekk fyrir því, sem saman gæti eða
mætti fara í frásögu, og sennilega yrði nútímarithöfundui‘
ásakaður um þetta af vorum miklu ritdómurum, ef honum
yrði eitthvað svipað á; en við nokkura nánari aðgæslu kynn>
það þó að leiðast í ljós, að rithöfundurinn væri hér, að minsta
kosti sálfræðilega, á réttum brautum. Og hvað sem öðru líður,
þá þekki ég ekki aðra íslenzka frásögn, sem eins eggiar
mann til þess að velta fyrir sér hvað hláturinn yfirleitt sei
hvað sé að fara fram í huga manns, er hann hlær, eins oQ
þessa.
En áður en leitast er við að svara spurningunni um þa^’
hví Oddur hafi hlegið, kemur mér í hug annað atvik, þar sem
hlátur hefur komið mér einkennilega og ónotalega á óuaft-
Fyrir tveimur tugum ára var leikritið »Galdra-Loftur« s^nt
í Reykjavík í fyrsta sinni og við mikinn orðstír. Sennilegt eL
að sumum beztu leikurum, er hér hafa verið, hafi ekki 1
annað sinn betur tekist við sorgleg og áhrifamikil hlutver
en í þessu leikriti. Ég horfði á það alloft þá, sem hálfstálp
aður unglingur, og mér er sérstaklega í minni eitt kvöld1
fyrir þá sök, að áheyrendur urðu óþægilega truflaðir hva
eftir annað. í miðju leikhúsinu sátu nokkurir áheyrendur sam
an, sem báru það með sér, að þeir voru nýir gestir í lel ,
húsi. Og það brást ekki, að er komið var að þeim stöðum
leikritinu, er leikurinn var áhrifamestur og sorgarþyngslin voru