Eimreiðin - 01.10.1934, Síða 62

388
SÁL OG SAGA Á ÍSLANDI OG í ARABÍU eimreiðiN
og líkja saman, til þess að gera með þeim hætti veiluna í
kynkenningunni átakanlega og augljósa, eru söguöldin á Is-
landi, lífið eins og það var þar á tíundu og elleftu öld, og
svo lífið í arabísku eyðimörkinni á sjöttu og sjöundu öld,
áður en spámaðurinn Múhammed kom fram og áður en hin
nýju trúarbrögð hans röskuðu hinu sögulega jafnvægi.
Það allsherjarskilyrði þessara tveggja tímabila, sem maður
fyrst rekur augun í, er einangtun landanna. Island lá langt
norður í Atlantshafi og hafði að vísu reglulegar samgöngur
við önnur lönd, en alls ekki tíðar; á samsvarandi hátt lá
Arabía í hlé bak við hinar hafnlausu, ógestrisnu strandir að
vestan, sunnan og austan, og hina stórfeldu eyðimerkurfláka
að norðan. Á báðum stöðum beindist lífið því mjög inn á við;
menn lifðu í smáfélögum, þar sem hver landshluti — í Arabíu:
hver ættstofn — varð að búa að sínu og þess vegna varð líka
sjálfstæður stjórnarfarslega. Og á báðum stöðum varð lífið
þröngt og fátæklegt; náttúran var mjög naumgjöful, en hið
erfiða starf og hinn þungbæri skortur sem lífskjörin lögðu a
menn, virðist ekki hafa sljóvgað hinn andlega kraft; það er
þvert á móti bæði í íslendingum og Aröbum eyðimerkurinnar
furðulegt andlegt fjaðurmagn; einræmi umhverfisins skerpti
líka athugunargáfuna; einmitt af því að svo lítið var á að
horfa, var smæstu atriðum veitt athygli. Hin almenna fátækt
varð til þess, að mikill stéttamunur gat ekki átt sér stað oS
komið fram í hinum ytri kjörum; höfðinginn og fátækur frjáls
maður lifðu nokkurn veginn eins, átu hið sama og gengu eins
klæddir. Það varð því ekkert rúm fyrir minni máttar tilfinn -
ingu gagnvart öðrum, heldur þróaðist þvert á móti baeði a
íslandi og í Arabíu fastheldni við persónulegt frelsi og sjálf'
stæði; andspænis hinni voldugu náttúru hvarf bilið manna a
milli og varð nálega að engu.
Sömu náttúruhættir réðu því og, að ekki kom til mála a
flytja saman og reisa eiginlega bæi; en það er alkunnusk
að bæjalífið verður einkum til þess að stéttamunur myndisk
Ekki var heldur neinn konungur eða keisari langt í burtu.
er sent gæti umboðsmenn sína frá slíkum bæjum til að legSl3
ánauðarok á héruðin umhverfis; jafnvel veldi hinna mestu
þjóðhöfðingja náði ekki yfir Atlantshafið eða inn fyrir eyði