Eimreiðin - 01.01.1935, Blaðsíða 21

EIMREIÐIN
VIÐ ÞJÓÐVEGINX
9
uni að styðja hana. Það þýðir ekki að fárast um það, þótt
l*ún komi seint, ef hún er að koma með krafti.
I’að var á stúdentamóti á Eiðsvelli, hinum helga þingstað
þeiira Norðmannanna, árið 1915, á öðru ári heimsstyrjaldar-
innar. Hugirnir voru í uppnámi um alla Evrópu, og þess
gnetti mikið á hinu fjölmenna móti, þar sem æskulýður Norð-
uilanda kom saman til að ræða áhugamál sín og alls heims-
úis. Ræðuhöldin yfirgnæfðu alt, nema sönginn. Og skoðan-
Um frelsi.
irnar voru skiftar. En yfir öllu var hjarmi æsku
og eldmóðs. Þegar Finnarnir komu til mótsins,
fengu þeir ekki að sýna fána sinn við hlið hinna
sænsku, dönsku og norsku fána. Rússar höfðu lagt lilátt
úann við því. Og vér íslendingarnir áttum þá hejdur ekki
íullkominn rétt til að sýna fána vorn við hlið hinna fán-
‘Gina. Danskir, norskir og sænskir stúdentar hörmuðu þetta
s<uan, og þjóðirnar tvær, Finnar og íslendingar, nutu alveg
sorstakrar velvildar á mótinu, af því mönnum fanst þeir ekki
ujota fullkomins réttlætis sem þjóðir. Þá var það, að ég hlust-
aði a *egurstu ræðuna, sem ég hef heyrt á æfinni. Sú ræða
'J1 **uD undir borðum, síðasta kvöld mótsins, að aflokinni
skemtiferð á Mjösen-vatninu. I hinum stóra borðsal lýðskól-
ans 'ar hvert sæti skipað. Inn um opna gluggana streymdi
*>ugan skógarins utan úr húmi sumarnæturinnar. meðan
olzta kona mótsins, og jafnframt einhver mælskasta kona
oiðurlanda, talaði til æskunnar — um frelsið. Það var
sænska skáldkonan og rithöfundurinn Ellen Key. Mér stend-
111 hún enn lifandi fyrir hugskotssjónum, hvít fyrir hærum,
°u með eld ahuga og hrifningar í augum og fasi. Það rikti
< auðakyrð í salnum meðan hún talaði um frelsi einstaklinga og
5 ° a’ um baráttuna, þjáningarnar, sem þjóðirnar yrðu að
)o].i, og allar fórnirnar, sem þær yrðu að færa, til þess að
° iast luolsið. Og hún talaði um ábyrgðina, hina þungu ábyrgð,
Sem a þeirri þjóð, sem hefði eftir langa og erfiða bar-
alUl tengið lrelsi sitt aftur, og þann vanda, sem því fvlgdi
j1 gæta fengins frelsis — og gæta þess vel. Ég veit ekki hvort
uin hefur haft ísland sérstaklega í huga i sambandi við sumt
j3a ] ei hnn drap á í þessari eftirminnilegu i’æðu. Sjálfstæðis-
arátta íslendinga stóð þá sem hæst og hafði oft borið á góma