Eimreiðin - 01.04.1936, Side 16

120
ÆTTARKJARNI SVEITAFÓLKSINS
EmnEiÐiN
að þær blönduðu eigi blóði við þær ættir, er lítilsigldari þóltu-
Hélzt sá metnaður lengi við, að jafnræði skyldi vera
þeim, er til hjúskapar stofnuðu, eigi einungis um efnahag.
heldur og ætterni. Var hægra að fylgja þeim kröfuni frann
er gjaforð kvenna voru nánast viðskiftaleg athöfn, er f°''
ráðamenn þeirra höfðu með höndum, en sá háttur hélzt viða
hér á landi, alt fram á 19. öld. Á söguöldinni var sú venja
í enn rammari skorðum, og er því ástæðulítið að ætla, a<
ættir liinna helztu landnámsmanna, þær, er gáfu þjóðlíhna
svip og staðfestu, haíi að nokkrum mun blandast blóði ko '
karla og þræla, eins og stöku menn hafa haldið frain.
miklu fremur til sanns vegar færa, að ættir allmargra hinlia
helztu landnámsmanna hafi myndað sérstakan ættar-aðal ^
landinu. Ættfeðurnir, þeir er landið námu, sáu fyrir þvi a
tryggja niðjum sínum rúm lönd og góð til afnota, svo 1 ‘
skorti eigi staðfestu til að reisa heimili og bú, enda P°
ættin gerðist kynsæl og fjölmenn. Sú aðstaða, ásamt völdu^
og mannaforráðum, skapaði jafnræði til mægða við afU‘_
mikilhæfar ættir. Studdi því livað annað til varðveizlu æl;tíU_
kjarnans: varnaður um ísjárverða blóðblöndun og þjóðskip11^
lag, er hlúði að viðgangi atgerfismestu ættanna, þó að nokk'
væri á kostnað annars almennings.
Þessi aldarliáttur, sem nú var lýst, hélzt upp þaðan, P
kjör þjóðarinnar breyttust og jafnvægi raskaðist milli * ”
bæði um efnaliag og völd. Valt að vísu á ýmsu um > _
gengi ýmsra mikilhæfra ætta, en ef ætternisarfurinn
sterkur, var þess sjaldan langt að bíða, þó áföll yrðu» ‘ g
einhver kæmi fram, er hæli ættina til vegs á ný. Kom P^
og lil greina, er stundir liðu, að þeim, er frama bhd
skólalærdómi, stóð opinn vegur lil virðinga sem kennnn°
um, eða við veraldlegar sýslur, — en skóla sóttu þeir 11
er mikilhæfir þóttu, eða af góðu bergi brotnir. Þó kjör Pj ^
bér á landi þætti eigi ríkuleg, fylgdi þó starfi þeirra 'J*
réttur til góðs ábýlis, eftir því sem kostur var til, og sta ‘ar
veitti jafnræði til að leita kvonfangs þar, sem álitlegas
i umhverfinu. Voru þannig lagðir hornsteinar að m>'u r>
heimila í hverri sveit á landinu, er líkleg voru, öðrum jie sunl
til að varðveita ættarauð kynstofnsins — ekki í starna _u
ættaraðli, heldur fólki, sem Iifði og vanu með annari a P.^rj
og deildi kjörum með henni, þótt þeir að ýmsu leýh,-]u0i
betur settir. Þarf enga sérþekkingu á íslenzkum æ_hal nIj
til að komast að raun um, að prestar og aðrir virðing3
landsins, áður fyr, voru yíirleitt mjög kynsælir eua./múin
margir. Er næsta auðreiknað, að ef menn af öðrum s 1 n
í landinu hefðu að tiltölu kornið jafn-mörgum böinn