Eimreiðin - 01.09.1974, Page 30

EIMREIÐIN
hagstjórnartæki samanborið við ýmislegt annað, t. d. beina fjár-
magnsútvegun, tækniaðstoð eða markaðsleit fyrir einstök fyx-ir-
tæki. Því er hætt við enn meiri lilutdrægni og enn meiri frá-
vikum frá boðum markaðskerfisins, þegar farið er að styrkja
úlflutningsframleiðslu.
Af öllu þessu verður Ijóst, að fi’jálshyggjumenn hafa ærna
ástæðu til að leita að annarri aðferð í stað gengisskattsins til
að færa tekjukúfinn frá sjávarútveginum. Nýtt kerfi í anda
frjálshyggjunnar yi’ði að byggjast á eftirtöldum atriðum:
(1) Felld væri niður, að því marki sem stjórnmálaaðstæður
frekast leyfa, öll vernd og stuðningur við einstaka atvinnuvegi,
þar með talin öll tollvernd. Þess í stað yrði tekin upp gengis-
vernd við atvinnulífið í heild, þ. e. a. s. gengið skráð nógu
lágt til að jafna framboð og eftirspurn á erlendum gjaldeyri.9
Við slíka gengisskráningu væri ekki aðeins sjávarútvegurinn
samkeppnisfær á erlendum mörlcuðum, heldur líka nógu mik-
ið af öðrum atvinnugreinum til að ti’yggja hallalausan við-
skiptajöfnuð. Sumum atvinnugreinum myndi gengisverndin
nægja, til að þær héldu velli á innlendum markaði, og enn
aðrar myndu devja; en öllu þessu myndu markaðsöflin ráð-
stafa á hlutlausan og hagkvæman hátt, og afleiðingin yrði aukn-
ing á heildarafköstum þjóðarbúsins.
Vei’uleg bi-eyting i þessa átt væri frá stjórnmálalegu sjónar-
miði fjarska toi’veld. Að vísu væi’i ekki frágangssök að lialda
áfram vissri vernd við landbúnaðinn og milda þannig mikil-
væg andstöðuöfl. Hitt væri erfiðari þi’öskuldur að þurfa að
fella gengið mjög verulega (um marga tugi px-ósenta tel ég
víst) fram yfir þær venjulegu gengisfellingai’, sem af verðbólg-
unni leiða. Slík auka-gengisfelling myndi auðvitað hafa mikil
verðhólguáhrif og auk þess raska tekju- og eignaskiptingu, eins
og gengisbreyting gei’ir alltaf. Svo er alltaf pólitiskt óbragð að
gengisfellingu, hversu nauðsynleg sem hún kann að vera. Þai-na
er sem sé örðugan hjalla að klífa. En væri kerfisbreyting af
þessu lagi einu sinni komin á, væri þaðan í frá auðveldara en
ella að halda genginu stöðugu, vegna þess að liinar miklu tekju-
sveiflur sjávarútvegsins myndu hafa minni áhrif á gengið. Þar
með yrði líka auðveldara að halda verðbólgunni i skefjum.
(2) Fiskiskipaflotanum væri haldið innan þeirra marka, að
ofveiði væri afstýrt. Þetta geta markaðsöflin ekki gert sjálf-
krafa. Rikisvaldið gæti reynt að heita óbeinum aðgerðunx til
að skammta útgerðinni hæfilega góð kjör, til að sóknin héld-
ist hófleg. Þetta væri þó afar vandasamt, myndi krefjast sí-
felldra smáaðgerða til aðlögunar og vera erfitt að fá stjórn-