Ægir

Árgangur

Ægir - 01.10.1980, Blaðsíða 20

Ægir - 01.10.1980, Blaðsíða 20
Jakob Jakobsson: Síldveiðar og síldarstofnar í norðaustanverðu Atlantshafi Erindi flutt á Norrænu fískimálaráðstefnu í Gautaborg 1980 Inngangur Enda þótt hér sé ekki ætlunin að rekja síldar- sögu Norðurlanda get ég þó ekki látið hjá líða i upphafi máls míns að minnast þess að síldveiðar hafa verið stundaðar á Norðurlöndum um marg- ar aldir. Raunar má með sanni segja að síldveiðar hafi verið snar þáttur í atvinnusögu strandhéraða flestra Norðurlanda frá ómunatíð. Er þess skemmst að minnast er segir í Egilssögu um Skallagrím Kveldúlfsson að hann hafi oft farið um vetrum á síldfiski með lagnarskútu og með honum húskarlar margir. Af þessari stuttu frásögn og öðrum fornum heimildum er augljóst að vetrarsíldveiðar við vesturströnd Noregs stóðu með miklum blóma fyrir að minnsta kosti ellefu hundruð árum, þá er einnig ljóst að við veiðarnar voru notaðar landnætur eins og gert varfram á tuttugustu öld. Þá mætti einn- ig minnast þess að í stjórnartíð Haraldar konungs gráfeldar Eiríkssonar fyrir u.þ.b. eitt þúsund árum var hallæri mikið í Noregi og lagaðist það ekki fyrr en síldarbroddur gekk að ströndinni. Þá var raunar svo sorfið að Eyvindi skáldi Finnssyni að fyrir síldina varð hann að gjalda með vopnum sínum og höfðu íslendingar þó sent honum um 11 kg silfurs nokkru áður í skáldalaun. Þetta minnir okkur á að fyrr á öldum skiptust á mikil síldveiði og síldar- leysistímabil á Norðurlöndum. Enda þótt ekki sé með nokkurri vissu vitað hverjar séu orsakir síldar- og síldarleysisskeiða verður þó að teljast líklegast að breytingar í umhverfisþáttum síldar- innar svo sem breytingar á hitastigi sjávar, þörunga- gróðri og átu hafi ráðið hér mestu um enda ótrúlegt að forfeður okkar hafi ráðið yfir svo mikilli veiði- tækni fyrr á öldum að síldarstofnum hafi verið hætta búin sökum ofveiði. Þegar umræðirr um ofveiði hófust fyrir alvöru á þessari öld kom síld raunar lítið sem ekkert við sögu. I fyrstu óttuðust menn áhrif ofveiðinnar mest að því er varðar ýmsa botnfiska svo sem skarkola, ýsu og þorsk svo eitthvað sé nefnt en ekki hvarflaði að neinum að síldarstofnum væri hætta búin sökunt þess að mergð síldarinnar var talin svo mikil að veiðarnar hefðu sáralítil áhrif á vöxt hennar og viðgang. Menn vöknuðu því við vondan draum við lok siðasta áratugs þegar flest allir síldar- stofnar í norðaustanverðu Atlantshafi hrundu á skömmum tíma. Verður nú nánar litið að aðdrag- anda þessa hruns þegar rætt verður um einstaka síldarstofna sem Norðurlandaþjóðir hafa bygg1 sínar veiðar á. Síldveiðar og sfldarstofnar í Skagerak og Kattegat Eins og fram kemur á fyrstu mynd var síldarafl11 Skagerak og Kattegat mjög breytilegur á tíma- bilinu 1946-1979. Við sjáum að fram undir 1951-2 var síldaraflinn um eða innan við 100 þúsund tonn á þessu svæði og fór síðan vaxandi og náði svo 200 þúsund tonnum rétt fyrir 1960. Um miðjan síðasta áratug óx aflinn svo í allt að 400 þúsund tonn- Þessi gífurlegi vöxtur í síldarafla kringum 1962-6- er ugglaust því að þakka að á þessum árum hafð> Norðursjávarsíldin vetursetu í vestanverðu Skagerak og hófust þá mjög miklar vetrarveiðar á Norður- sjávarsíld á þessum slóðum. Síðastliðin 10 ár hefm heildaraflinn á þessu svæði heldur farið minnkan eins og sjá má á myndinni. Þá sýnir myndin einmfc að Norðurlandaþjóðir hafa veitt svo til alla s1 sem veiðst hefur á þessu svæði. Hlutur Danmerkm hefur lengst af verið mestur, þá Svíþjóðar en hlutur Noregs hefur verið mjög breytilegur og tiltöluleg3 minnstur þessara þriggja þjóða. Þess ber að get‘^ að Færeyingar og íslendingar veiddu lítillega þessu svæði frá 1970-1978. Athuganir á aldulS dreifingu þeirrar síldar sem landað er frá Skager3 og Kattegat hin síðari ár hefur leitt í ljós að aflm^ hefur að lang mestu leyti byggst á ókynþroska S1 á fyrsta og öðru aldursári (svokallaðri 0 og 1-grúpP >' Til skamms tíma má heita að til undanteknmg 524 — ÆGIR
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Ægir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ægir
https://timarit.is/publication/584

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.