Ægir - 01.01.1992, Blaðsíða 50

42
ÆGIR
1/92
Búrfiskurinn hrygnir á veturnar.
Hinn raunverulegi hrygningartími
er stuttur, fer ekki yfir 3 vikur. Við
Nýjasjáland fer hrygning fram á
tímabilinu júní til ágúst í 700-950
m dýpi en við Ástralíu frá maí-
lokun til miðs ágúst á 750-950 m
dýpi. Tímasetning hrygningar er
nokkuð ákveðin á hverjum stað en
hún getur verið lítilsháttar breyti-
leg eftir svæðum. Athuganir hafa
sýnt að torfur geta verið á hraðri
ferð á hrygningatímanum og ferð-
ast allt að 20 km á sólarhring. Að-
skilnaður kynja er algengur á
hrygningatíma, innan samankom-
ins hrygningarstofns. Hængar
virðast koma á undan hrygnum á
hrygningarsvæðið og halda sig
ofar í sjónum yfir hrygningartím-
ann. Þeir eru einnig í meirihluta í
lönduðum afla, allt að 70%. Ný-
hrygndur fiskur heldur til á hrygn-
ingarslóðinni í 1-3 vikur. Það er
hins vegar ekki vitað hvaðan búr-
fiskurinn kemur inn á hrygningar-
slóðina, né heldur hvert hann fer
að lokinni hrygningu.
Um 95% búrfisks í afla veiði-
skipa er 30-40 sm langur, stand-
ard lengd (SL)2), burtséð frá ein-
staka tíma- og staðbundinni veiði,
og vegur fiskurinn þá um 1,5 kg.
Hjá hængum er mest um 34-35
sm SL langan fisk en 35—37 sm SL
hrygnur. Sjaldan finnst stærri
fiskur en 48 sm SL. Þó er þekkt eitt
tilfelli frá afskekktum stað þar sem
lengd og þyngd reyndist mun
meiri en áður var getið en afli þar
var mjög lítill og togskilyrði erfið.
Hrygnur verða kynþroska um
33 sm SL en hængar um 35 sm SL.
Flestir álíta að fiskurinn sé orðinn
um 20 ára, þegar hann verður
kynþroska. En sumum ber mikið í
milli. Þannig álítur einn búrfiskinn
2) Standard lengd er mæld frá snjáldri
til enda styrtlu. Heildarlengd er mæld
frá snjáldri til enda sporðugga. Sú
lengd er oftast notuð í Evrópu.
verða kynþroska þegar hann er
um 15 ára og 30 sm SL langur en
annar að hann verði það ekki fyrr
en um 25 ára. Öll kynþroskastig
spanna stórt lengdarbil. Hver
hrygna framleiðir um 22000 egg/
kg af þyngd fisksins, sem er heldur
lítil viðkoma borið saman við
ýmsa aðra fiska af svipaðri stærð.
Rannsóknir hafa sýnt, að hluti
kynþroska fisks, hrygnir ekki á
hverju ári. Viðkoman hans er því
tiltölulega lítil og nýliðun eftir því
eins og áður var getið.
Mjög lítið er vitað enn sem
komið er um afdrif eggja og seiða.
Eggin eru sviflæg og tiltölulega
stór (þvermál 2.0-2.5 mm). Fjöldi
búrfiskseggja hefur fengist í yfir-
borðslögum sjávar yfir hrygningar-
svæðunum. En ekki hafa fundist
nema 2 seiði fram til 1990 og að-
eins fáir smáfiskar þ.e. 10-15 sm
SL. Engar upplýsingar liggja fyrir
um rek seiða og þroska þeirra, en
talið er að seiðatímabilið sé um
7-10 mánuði.
Rannsóknir á kvörnum úr smá-
fiski (< 10 sm SL) benda til óvenju-
lega hægs vaxtar. Eftir þriggja ára
vöxt er meðallengdin 7,6 sm SL.
Hámarksaldur getur farið upp í 50
árað þvísumirteljaogjafnvel 100
ár er haldið fram af öðrum. En
hingað til hefur ekki verið unnt að
sannreyna neina aldursgreiningu.
Það hefur reynst auðveldara að
rannsaka fæðu búrfisks heldur en
ýmissa annarra djúpsjávarfiska,
eins og t.d. karfa og blálöngu,
vegna þess, að maginn úthverfist
ekki þegar fiskurinn er dreginn
upp. Búrfiskurinn er „alæta" sem
etur bæði botn- og sviflæg dýr, og
virðist vera gráðugur, því í maga
hans hafa fundist lífverur sem voru
lengri en hálf lengd fisksins. í
fæðu hans hafa fundist margar teg-
undir af djúpfiskum, smokkfiski og
krabbadýrum sem öll hafa það
sameiginlegt að hafa Ijósfæri. Ekki
er útilokað að búrhvalur éti tölu-
vert af búrfiski.
Nokkuö um veiðarfæri
og vinnslu
Ýmsar gerðir vörpu hafa verið not-
aðar við veiðarnar á búrfiskinum.
Nefnd hafa verið Cosalt Stella
varpa og Alfredo nr. 3 botntroll
svo og Engels botntroll með hárri
opnun og 56 m höfuðlínu. Not-
aðir voru yfir 900 fm af 14 mm vír
á dýpi yfir 550 fm þ.e. tæplega
tvöfalt. Nú mun vera farið að nota
gildari víra.
Búrfiskurinn er aðallega verk-
aður á 2 mismunandi vegu, hann
er hausaður, slægður og frystur
um borð eða að framleidd eru roð-
og beinlaus flök. Sú framleiðsla
gefur 22-39% (að jafnaði 30%)
nýtingu í beinlausum flökum af
fiski sem er 22—46 sm SL að
lengd. Úrgangurinn er hakkaður
og honum fleygt. Á það hefur
verið bent, að þessi úrgangur gæti
gefið verðmætt lýsi, þar sem það
er um 18% af þyngd fisksins.
Búrfiskur við ísland
Við eigum það Hermanni Krist-
jánssyni, skipstjóra, að þakka að
við fengum tvö sýni af búrfiski sem
veiddur var á djúpu vatni suður af
landinu. Það gerði okkur kleyft að
safna nokkrum líffræðilegum upp-
lýsingum um þennan fisk við
ísland. Þetta voru tvö sýni(10 og 9
fiskar), annað frá því í mars en hitt
í nóvember 1991. Fiskurinn var
mældur, veginn, kyngreindur og
kvörnum safnað og magainnihald
skoðað.
Lengdardreifingin reyndist frá
52-62 sm (43-51 sm SL), en
meðallengdin var 56.58 sm (46,3
sm SL). Hrygnur voru stærri en
hængar. Meðallengd þeirra var
58.75 sm (48.06 sm SL) en meðal-
lengd hænga var 55,00 sm (44.99
sm SL). Fiskur stærri en 60 sm var
eingöngu hrygnur. Meðalþyngd
hrygnanna var 3.43 kg en hæng-
anna 2.73 kg.
Kynþroskastig búrfisksins var