Tímarit lögfræðinga - 01.12.1951, Blaðsíða 36

250
Tímarit lögfræðinga
urina arfi í miklu frekari mæli en hægt var að gera með
erfðaskrá einni saman. Ef kaupmáli hefði enginn verið,
og ef gert er ráð fyrir hreineign félagsbúsins 200000
kr. — hún var auðvitað sjálfsagt meira en 100000 kr. meiri
en áætlað verð eignanna samkvæmt kaupmálanum sakir
þess, hve söluverð hússins var hærra en fasteignamatsverð-
ið — þá hefði dóttirin erft %e hluta búshelmings föður
síns, ef gert er ráð fyrir því, að S hefði notað heimild sína
til þess að ánafna K 14 eigna sinna. Dóttirin hefði þá erft
%e hluta af 100000 kr., eða rúmlega 56000 kr. Dóttirin bar
því óneitanlega mjög skarðan hlut frá borði, ef ráðstöfin-
in var metin gild lífsgjöf. Og siðferðilega skoðað virðist
því mikið hafa mælt með ónýtingu kaupmálans. En vitan-
lega hefur þetta atriði eitt ekki ráðið úrslitum minni hlut-
ans, heldur hitt, að hann hefur talið réttarreglurnar leiða
til niðurstöðu sinnar. Hann telur dánargjafaákvæðin taka
til gjafa gefinna og framkvæmdra á þeim tíma, er gefandi
má búast við dauða sínum svo að segja á hverri stundu
vegna banvænna meina, enda þótt nokkur tími (hér ná-
lægt hálfum þriðja mánuði) líði frá fullnustu gjafar til
dauðadags. Eftir niðurstöðu minni hlutans verður það
auðvitað matsatriði hverju sinni, hverju máli líkamsmein,
vitneskja gefanda um þau og tími milli gjafa og fullnustu
hennar og dánardags skipti um ákvörðun þess, hvort ráð-
stöfun skuli meta lífsgjöf eða dánargjöf.
Meiri hlutinn komst að þeirri niðurstöðu, að meta yrði
kaupmálann gildan. Lögin (nr. 20/1923) segi, hve nær
kaupmáli bindi hjón og hve nær hann bindi lánardrottna
þeirra, en á rétt erfingja minnist þau ekki í þessu sam-
bandi. S hafi gert kaupmálann fullveðja, með réttri rænu
og vitandi vits um gildi hans og meira en mánuði áður en
hann lagðist banaleguna og meira en tveimur mánuðum
áður en hann lézt. Kaupmálinn hafi haft að geyma af-
dráttarlaust og samstundis framkvæmt afsal til konunnar,
sem S hafi skilmálalaust verið bundinn við gagnvart henni.
25. gr. tilsk. 25. sept. 1850 geti því alls ekki tekið til ráð-
stöfunarinnar, enda sé það grundvallarregla íslenzks rétt-