Tímarit lögfræðinga - 01.12.1952, Page 3

TÍMARIT LÖGFRÆÐINGA
U. hefti, desember 1952.
Þórður Eyjólfsson, dr. juris:
Upptaka ólöglegs ávinnings.
i.
Rétt er að gera í höfuðatriðum grein fyrir eignarupp-
töku almennt eftir íslenzkum rétti, áður en rætt verður
sérstaklega um upptöku ólöglegs ávinnings. Er það nauð-
synlegt til glöggvunar um afstöðu ávinningsupptöku til
annarra upptökuákvæða réttarins.
I íslenzkri löggjöf hafa verið til bæði að fornu og nýju
ýmis ákvæði um upptöku eigna. Greint hefur verið milli
almennrar eignarupptöku og upptöku tiltekinna muna eða
eigna. Samkvæmt fornum rétti, bæði Grágás og Jónsbók,
vörðuðu ýmis stórbrot almennri eignarupptöku, annað-
hvort allra eigna, landa og lausra aura, eða ákveðins hluta
eignanna, svo sem lausafjár eingöngu. Voru upptöku-
ákvæði oft orðuð á þann veg, að aðili hefði fyrirgert fé
sínu eða að fé hans sé sekt. Upptaka með þessum hætti var
lögð á í refsiskyni og tíðkaðist fram á 19. öld. En með
tilsk. 24. sept. 1824 var almenn eignarupptaka numin úr
lögum sem ein tegund refsingar og önnur refsing ákveðin
í hennar stað. Hefur almenn eignarupptaka úr höndum
einstaklinga ekki verið tekin í lög hér á landi síðan. Er
sömu sögu að segja frá flestum öðrum löndum, að á síðari
tímum hefur ekki þótt hlýða að hafa slík ákvæði í lögum.
T. d. er í stjórnarskrá Noregs (104. gr.) lagt bann við
heildarupptöku eigna og upptöku fasteigna. Almenn eignar-
upptaka var fyrir löngu horfin úr dönskum rétti, en með
lögum frá 1945 (viðauki við d. hegnl. frá 1930), var hún