Tímarit lögfræðinga - 01.01.1954, Page 57

að lög næðu ekki til allra fyrirbæra mannlegs lífs, sem
undir úrlausn dómstóla kæmu. Þar að auki væri stundum
vafasamt, hvernig skilja bæri tiltekið lagaákvæði og yrði
oft að meta, hvernig beita skyldi því. Og skildist mannin-
um þá brátt, að það gæti verið nokkur vandi að vera dóm-
ari. 1 raun og veru er dómarastarfið mjög fólgið í mati.
Dómari verður t. d. að meta hæfi vitnis, hvort nægileg
sönnun sé fengin um tiltekna staðreynd, hversu háar bætur
skuli greiða, hvort málskostnaður skuli falla niður eða hvor
skuli greiða og hversu mikið, hvaða refsingu og hversu
þunga skuli dæma á hendur ákærða o. s. frv. Þó að ein-
hverjum sýnist slíkt mat vafasamt, þá mundi sjaldan koma
til mála, að dómari færi að deila við þann mann eða aðra
um slíkt mat. De gustibus non est disputandum. En stund-
um er máli ekki eingöngu þannig farið. Vera má, að gagn-
rýnandi sé talinn hafa alveg misskilið ummæli dómara í
dómi hans, hafi skotizt yfir staðreynd, sem verulegu máli
skiptir, eða hafi ekki komið auga á það eða þau sjónarmið,
sem ráðið hafa úrslitum um úrlausn sakarefnis. Svo mætti
vera, að gagnrýnandi hefði alveg ótvírætt mislesið eða
misskilið réttarreglu, sem úrlausn er reist á, eða talið úr-
lausnina reista ranglega á allt annarri réttarreglu en þeirri,
sem dómarinn notaði. Þetta gæti að minnsta kosti átt sér
stað um óskráðar réttarreglur. Athugasemdir af hálfu dóm-
ara — að sjálfsögðu virðulegar og hóflegar — til leiðrétt-
ingar slíkum misskilningi eða öðrum áðurnefndum ann-
mörkum á gagnrýni þyrftu í raun og veru að koma fram,
bæði til réttlætingar dómaz'a sjálfum og öðrum til leiðbein-
ingar. Ef fjölskipaður dómur á hlut að máli, þá verða dóm-
endur allir eða þeir, sem dómsatkvæði eiga sameiginlegt,
að ráða því, hvort athugasemd eða leiðréttingu skuli gera,
og hvernig hún skuli vera. En ef gagnrýni hefur beinzt að
sératkvæði, þá verður það þess eða þeirra dómara, sem að
því standa, að skera úr með sama hætti. Leggja verður
áherzlu á það, að leiðréttingar og athugasemdir af hálfu
dómenda þurfa og eiga að vera hlutlægar og skýrar og
51