Tímarit lögfræðinga - 01.01.1954, Page 60

hæstiréttur á hlut að máli, þá verður ástæða til þess að
skyggnast í skjöl málsins. En vitanlega geta dómendur þá
orðið fyrir gagnrýni vegna galla á dómi sínum.
Almennt sýnist mega gera ráð fyrir því, að í úrlausn
héraðsdómara, sem hæstiréttur staðfestir in terminis, sé
rétt og glögg atvikalýsing og nægileg rökstuðning niður-
stöðu dómarans. Ef eitthvað brestur á annaðhvort þessa,
þó að niðurstaðan þyki rétt, þá má ætla, að hæstiréttur
geri athugasemd til lögunar því, sem honum þykir bresta.
Þrátt fyrir staðfestingu in terminis má vera, að einhverj-
um gagnrýnanda þyki atvikalýsing eða framkomin gögn
ekki leiða til sömu niðurstöðu sem bæði héraðsdómari og
hæstiréttur komust að. Kynni þá að vera ástæða til að leita
í skjölum málsins að atriðum, sem mættu hafa skipt máli
í hugum dómaranna, þó að ólíklegt sé, að þeir hefðu látið
hjá líða að greina atriði, sem kunna að hafa ráðið úrslitum
um niðui’stöðu.
Þegar hæstiréttur telur eitthvað athugavert við atvika-
lýsingu í úrlausn héraðsdómara eða við rökstuðning hans
o. s. frv., þá mun hæstiréttur láta hvors tveggja getið, enda
þótt íliðurstaðan verði sama um allt verulegt. Venjulega
sýnist þá eiga að mega treysta umsögn hæstaréttar, að því
leiti sem hún leiðréttir eða lagar ummæli héraðsdómara.
En svo má vera, að niðurstöðu héraðsdómara sé hrundið í
hæstarétti. Stundum verður þetta af því að nýjar upplýs-
ingar hafa komið fram í máli eftir að það var tekið til úr-
lausnar í héraði. Gagnrýnandinn virðist mega gera ráð
fyrir því, að greinargerð hæstaréttar um þær sé rétt og
nægileg til að rökstyðja úrlausn hæstaréttar En oft er
niðurstaða héraðsdómara breytt að öllu leyti eða að ein-
hverju, þó að ekkert nýtt hafi komið fyrir dórninn eftir að
meðferð málsins lauk í héraði. Geta ýmsar ástæður legið
til þess. Hæstiréttur kann að líta öðrum augum á staðreynd
en héraðsdómari, finna ný sjónarmið, líta öðrum augum
á sönnunaratriði, túlka réttarákvæði öðruvísi o. s. frv.
Kemur þá venjulega glöggt fram í úrlausn hæstaréttar,