Tímarit lögfræðinga - 01.06.1958, Blaðsíða 16

ákvœði er að vísu víðtækt, en að sama skapi óákveðið.
Verndin mun saml vafalaust einnig ná til verka á sviði
bvggingarlistar, kvikmynda, dansleikrita, bendingaleikja
og myndskreytingar, en þessar listgreinar eru taldar i
Bernarsáttmálanum, þó að íslenzku iögin geti þeirra ekki
beinlínis. Eins og ég gat um, er þessi upptalning ekki
tæmandi, en hún hefur mikla þýðingu að þvi leyti, að
vafi befði getað risið um, hvort sumar greinar, sem þar
eru taldar, beyrðu til lista í þröngum skilningi.
Loks má geta þess, að með höfundalögum eru vernd-
aðir hvers konar uppdrættir og mótanir á sviði vísinda
og tækni, svo sem linurit, landabréf, uppdrættir og líkön
að bvggingum o. fl. Slík verk geta í rauninni hvorki tal-
izt til bókmennta né lista, þó að uppdrættir og línurit
séu að visu oft notuð i ritum til skýringar lesmáli.
Næst kemur þá til athugunar, bvaða réttindi böfund-
um eru áskilin með höfundalögunum, en þeir njóta laga-
verndar gegn aðgerðum annarra manna, sem fara í bága
við þau réttindi eða heimildir.
í íslenzku lögunum er réttur höfunda bæði nefndur
eignarréttur og einkaréttur. 1 erlendum lögum er oftar
talað um einkarétt, og stafar það af sögulegum ástæðum.
Þessi beildarhugtök skipta þó ekki mestu máli, enda vík-
ur efni höfundaréttar i ýmsum atriðum frá efni eignar-
réttar að líkamlegum hlutum. Hitt varðar mestu, hvaða
ákvæði lögin liafa nánar að gevma um innihald réttarins.
I höfundarétti nútímans má um efni réttarins greina
á milli tveggja höfuðþátta. Annars vegar er réttur höf-
unda til fjárhagslegra nytja af verkum sínum, og hins
vegar er réttur þeirra til að njóta heiðurs af þeim, svo
nefndur siðferðilegur réttur eða sæmdarréttur (droit
moral). Sá réttur er persónulegs eðlis og verður ekki
metinn til fjár.
Ég mun fyrst víkja að fjárhagsréttinum. Þegar höf-
undur hefur skapað tiltekið verk, hefur liann einn rétt
62
Tímarit lögfræOinga