Tímarit lögfræðinga - 01.06.1958, Blaðsíða 18
að opinber sýning á listaverkum, sem eru í einkaeign, er
óheimil nema með samþykki höfundar.
Einkaheimild höfundar til eftirgerðar og birtingar á
verkum sínum verður í ýmsum tilfellum að þoka fyrir
öðrum hagsmunum, sem 'löggjafinn metur meira. Er þetta
ekki neitt sérstætt um höfundaréttinn, því að alkunnugt
er, að eignarréttur að líkamlegum hlutum er einnig háður
ýmsum almennum takmörkunum.
F}rrst er að geta þeirrar almennu reglu, að mönnum
hefur hvarvetna verið talin heimil eftirgerð birtra hug-
verka, ef liún er eingöngu ætluð til persónulegra nota,
en ekki til dreifingar. Enginn mun telja á rétt höfund-
ar gengið, þó að menn vélriti eða ljósmyndi bók eða bók-
arhluta sér til afnota, æfi sig i að þýða erlendar bækur
eða semja leikrit upp úr skáldsögu o. s. frv. Sama er um
það að segja, er nemendur i málaralist gera eftirmyndir
af málverkum í æfingaskyni eða námsmenn i tónlistar-
skóla afrita nótnahefti til afnota við námið. Og þannig
mætti lengi telja. En ef þýðing á vernduðu riti væri fjöl-
rituð og lienni dreift meðal manna, hvort heldur ókevpis
eða gegn gjaldi, eða eftirmynd af vernduðu málverki
sett á opinbera sýningu, þá væri of nærri höggvið höf-
undarétti. Mönnum er heimilt að taka ljósmN-nd af
myndastyttu á almannafæri, þó að hún sé háð höfunda-
rétti, en liins vegar óheimilt að gera póstkort eftir Ijós-
myndinni og hafa þau til sölu. Sá réttur er áskilinn höf-
undinum. Til eru þó undantekningar frá þeirri reglu, að
eftirgerð til eiginna nota sé heimil. Eftirgerð af hygging-
um, sem háðar eru höfundarétti, hefur undantekningar-
laust verið -talin óleyfileg án samþvkkis höfundar.
I þessu sambandi má geta um tvær tæknilegar uppfinn-
ingar, sem nú á tímum auðvelda mönnum svo mjög eftir-
gerð á tónverkum og rituðu máli til einkaafnota, að höf-
undar hafa talið með því á hagsmuni sina gengið. Er hér
annars vegar um að ræða segulbandstæki, sem gerir mönn-
um kleift að taka upp tónlist eða talað mál eftir hljóm-
64
Tímarit lögfræöinga