Tímarit lögfræðinga - 01.03.1973, Blaðsíða 15

rekstrarhalla hans á landbúnaði, ef hann varð ekki við þeirri áskorun
eða svar var ekki fullnægjandi. Þar sem þetta var ekki gert, verður
að leggja skýrslu þessa til grundvallar við ákvörðun rekstrarhallans.“
Einnig komst Hæstiréttur að sömu niðurstöðu í dómi í sama bindi bls.
269. Þar segir svo: „Af hálfu áfrýjanda" (þ. e. tollstjóra f. h. ríkis-
sjóðs) „er því haldið fram, að framtal stefnda hafi verið svo tortryggi-
legt, að hækkun tekjuframtalsins hafi verið heimil af þeim sökum.
En þar sem skattyfirvöld rengdu ekki sérstaklega neina einstaka liði
í framtalinu né kröfðu stefnda um frekari skýringar á þeim sbr. 35.
gr. laga nr. 46/1954, þá þykja að svo vöxnu máli ekki hafa verið efni
til þeirrar hækkunar, sem þau gerðu á tekjuframtalinu."
Ef framtal berst ekki á framtalsfresti er ótvíræð skylda yfirvalda
til áætlunar tekna og eigna og skattlagning í samræmi við það.
Ekki er tekið fram um það í lögum, til hverra ráða skuli grípa, ef
framtal berst óundirritað. Vegna þess, hve mikið er lagt upp úr þessu
atriði í lögunum, þykir mér einsýnt, að það verði að grípa til nokkuð
strangra ráðstafana, þegar um er að ræða óundirritað framtal. Bein-
ast virðist liggja við að meðhöndla framtalið eins og það sé of seint
fram komið, ef leiðrétting berst fyrir útkomu skattskrár. Ef engin
leiðrétting berst, virðist þetta atriði geta gefið skattyfirvöldum heim-
ild til áætlunar með stoð í 37. gr. tskl.
Ef framteljandi gætir þess ekki að búa framtal sitt svo úr garði,
að það megi leggja til grundvallar álagningu, hefur það í för með sér
heimild og/eða skyldu fyrir skattstjóra að beita vissum refsingum í
formi hækkunar á tekjum og/eða eign. Ákvæði þessi er að finna í 47.
gr. tskl. og tel ég ekki ástæðu til að fara nánar út í þau atriði hér.
Réttaráhrif framtals.
Það er ljóst, að skattyfirvöld hafa mjög óbundnar hendur um að
krefjast skýringar á öllum þeim atriðum, sem þeim finnast óljós. Á
framteljendur er lögð mjög rík skylda til að hafa til reiðu gögn til
sannprófunar framtals, og það er á þá lögð sú skylda að geta sannað
hvert það atriði, sem þeir setja í framtal. 1 þessu sambandi hlýtur að
rísa sú spurning, hver séu yfirleitt réttaráhrif framtals, og þá fyrst
og fremst frá sjónarhóli framteljandans. Framteljanda ber lögum
samkvæmt skylda til að senda til skattyfirvalda skriflega skýrslu um
tekjur sínar og eignir. Það er ljóst af þeim ströngu reglum, sem um
þetta fjalla, að það er ætlun löggjafans að binda framtelj andann í báða
skó. Verða þessar reglur til þess, að framteljandi er bundinn af yfir-
lýsingu sinni um atriði, sem ekki eru í samræmi við veruleikann, t. d.
9