Tímarit lögfræðinga - 01.03.1973, Blaðsíða 30

þegnum ekki vernd gegn afleiðingum íþyngjandi og afturvirkra skatta-
lagabreytinga af því tagi, sem ég hef aðallega fjallað um, er ekki þar
með sagt, að sá háttur, sem löggjafinn hefur tíðast á afgreiðslu skatta-
lagabreytinga sé eðlilegur eða æskilegur. Skattþegn ætti að geta gert
sér grein fyrir því á þeim tíma, sem hann er að afla tekna og ráðstafa
þeim aftur, hvaða áhrif hver einstök ráðstöfun hefur í skattalegu
tilliti, og sama gildir um þær ráðstafanir, er hann kann að gera varð-
andi eignir sínar. Hann á helzt ekki að þurfa að gera ráð fyrir, að
það, sem hann hefur gert eða látið ógert að þessu leyti á skattárinu,
hafi allt aðrar afleiðingar en ástæða var til að ætla, þegar hann tók
hverja einstaka ákvörðun.
Það er því að mínum dómi tvímælalaust æskilegt, að löggjafinn
hagi svo gildistöku skattalagabreytinga, að þau ákvæði nýrra laga,
sem færa út mörk þess, sem talið er til skattskyldra tekna eða eigna,
komi ekki til framkvæmda fyrr en við álagningu að liðnu fullnuðu
skattári. Lög sem sett væru um þess konar breytingar, t. d. nú fyrir
áramótin, ættu því ekki að koma til framkvæmda fyrr en við álagn-
ingu 1974.
Sú mótbára kynni að koma fram gegn þessari málsmeðferð, að gild-
istaka skattalagabreytinga þyldi enga bið vegna aðkallandi tekjuþarf-
ar hins opinbera. Þessi röksemd fær varla staðizt, því að skattalaga-
breytingar af þessari tegund snerta oftast einangruð tilvik í heildar-
skattkerfinu og hafa sjaldnast nokkur úrslitaáhrif á tekjuöflun opin-
berra aðila.
Að svo miklu leyti sem slíkri tekjuþörf yfirleitt verður mætt með
beinum sköttum, má gera það með ákvörðun um almenna skatthækkun
um tiltekinn hundraðshluta, eins og raunar oft hefur verið gert og
enginn dregur í efa, að heimilt sé að gera fyrirvaralaust.
Og enda þótt þeir menn, sem á hverjum tíma marka stefnu löggjaf-
ans í þjóðmálum, séu eitthvert árið þeirrar skoðunar, að búið sé að
finna lausn á því, hvernig skipta beri skattbyrðinni réttlátlega milli
þegnanna og telji brýnt að koma á nýrri skipan þeirra mála, má ekki
gleyma því, að fátt er jafn óáþreifanlegt og réttlæti í skattamálum.
Þess hefur lengi verið leitað og af mörgum, og ef það kynni einhvern
tíma að finnast, ætti ekki að skaða, þó að það dragist eitt ár að koma
því í framkvæmd.
Ef áfram verður haldið á þeirri braut að gera óvæntar breytingar
á skattalögum og án eðlilegs fyrirvara, er hætt við, að það leiði aðeins
til þeirrar tegundar af réttlæti, sem frægt er af sögusviði fslandsklukk-
unnar, „að þeir sem voru sýknaðir í fyrra eru dæmdir í ár“.
24